ผู้ที่ประจำที่นานๆมักจะเกิดความเบื่อหน่ายต่อสถานที่ ดังนั้นในแต่ละช่วงเวลาจึงมักจะมีคนเดินทางเพื่อหลีกหนีจากสถานที่อันจำเจ แต่บางคนอยู่กับที่จนเคยชินเวลาที่เดินทางไปไหนมาไหนก็จะวุ่นวายห่วงนั่นห่วงนี่ไปตามเรื่อง  ส่วนผู้คนที่ชอบเดินทางท่องเที่ยวพอไปบ่อยๆเข้าก็มักจะอยู่ไม่ค่อยเป็นที่เพียงแต่ขอให้ได้เดินทางก็นับเป้นความสุขอย่างหนึ่ง โลกนี้กว้างใหญ่นักเป็นเหมือนมหาวิทยาลัยขนาดใหญ่มีทุถกสาขาให้ศึกษา เรียนไม่มีวันจบ แต่หากมีใครสักคนเดินทางออกนอกถิ่นมาตุภูมิแล้วมีเหตุต้องให้อยู่ในอีกประเทศหนึ่ง ไม่เคยได้กลับบ้านเกิดอีกเลย ความรู้สึกจะเปลี่ยนเป็นโหยหา อาลัย เพราะมาตุภูมิแม้จะเป็นเช่นไรในสายตาคนอื่น แต่ในสายตาของเจ้าของบ้านสถานที่แห่งนั้นมีความทรงจำที่ไม่มีวันลืมเลือน

             กองหินที่วางเรียงรายอยู่ที่เขตไกรลาสตะวันออก ในกรุงเดห์ลี เป็นเหมือนภูเขาขนาดย่อมสถิตอยู่กลางชุมชนแวดล้อมไปด้วยตึกรามบ้านช่อง บรรยากาศภายในสงบร่มรื่นด้วยหมู่แมกไม้ท่ามกลางสายฝยที่โปรยปรายลงมาตั้งแต่เช้ามืด แต่ทว่าบริเวณทางเข้ากลับเต็มไปด้วยกองขยะที่วางเรียงรายอยู่ภายนอก เป็นที่ทิ้งขยะของชุมชนบริเวณใกล้เคียง ทางเข้ามีเพียงประตูเล็กๆบานหนึ่ง หากไม่สังเกตให้ดีก็แทบจะดูไม่ออกบอกไม่ได้ว่าสถานที่แห่งนี้คือสถานที่ที่สำคัญแห่งหนึ่งในสมัยพุทธกาล พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเคยเสด็จมายังกุรุชนบทแห่งนี้และได้แสดงมหาสติปัฏฐานสูตรแก่ชาวกุรุ ปัจจุบันคือสถานที่แห่งหนึ่งในกรุงนิวเดห์ลี เมืองหลวงของอินเดีย

             เส้นทางของนักจาริกแสวงบุญของพุทธศาสนิกชนจากทุกมุมโลกที่เดินทางไปอินเดีย มักจะมีจุดมุ่งหมายอยู่ที่สังเวชนียสถานสี่ตำบลคือสถานที่ประสูติ สถานที่ตรัสรู้ สถานที่แสดงปฐมเทศนา และสถานที่ปรินิพพาน ตามมาด้วยแม่น้ำคงคาชมวิถีชีวิตของชาวฮินดูริมฝั่งแม่น้ำ และอีกแห่งหนึ่งคือเมืองสาวัตถี สถานที่ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าอยู่จำพรรษานานถึงยี่สิบห้าพรรษา ส่วนเมืองนิวเดห์ลีเมืองหลวง ซึ่งมีสถานที่ที่พระพุทธองค์ทรงแสดงมหาสติปัฏฐานสูตรแก่ชาวกุรุนั้น มีเพียงบางคณะเท่านั้นที่ได้ไปเยือน วัดสำคัญในเมืองเดห์ลีอีกแห่งหนึ่ง แม้จะไม่ใช่วัดไทย แต่ก็มีพระสงฆ์ไทยอยู่จำพรรษาเป็นที่พักพิงของคนไทยมายาวนานนั่นคือ “วัดโภคัลพุทธวิหาร”

            หากจะมีใครสักคนที่มีความรักความผูกพันระหว่างกัน แม้ในช่วงเวลาที่ตายจากกันแล้ว ยังสร้างอนุสรณ์สถานไว้เป็นที่ระลึกนึกถึงกัน สร้างสรรค์ด้วยสถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบเฉพาะตัว สร้างด้วยวัสดุที่มีค่าทั้งหินอ่อน อัญญมณีต่างๆอีกมากมาย  แม้กาลเวลาจะผ่านไปนานกว่าห้าร้อยปีแล้ว แต่สถานที่แห่งนั้นยังคงอยู่และได้กลายเป็นอนุสรณ์สถานตัวแทนแห่งความรักอันยิ่งใหญ่ระหว่างชายหญิงคู่หนึ่ง ปรากฎโฉมโดดเด่นเป็นสง่าให้ผู้คนจากทั่วทุกมุมโลกเดินทางมาทัศนาไม่ขาดสาย สถานที่แห่งนั้นมีนามเรียกขานว่า “ทัชมาฮาล”

             แสงแดดยามเช้าสดใสเมื่อเดินทางไปถึงวิหารฮัรมันดิร ซาฮิบ เมืองอัมริตสาร์ หรืออมฤตสาร์ หรือที่คนส่วนมากนิยมเรียกติดปากว่า “วิหารทองคำ” หรือ “สุวรรณวิหาร” ซึ่งเป็นวัดที่มีความสำคัญมากที่สุดในศาสนาซิกข์ เนื่องจากยังเช้าอยู่แต่ทว่าวันนั้นกลับมีผู้คนจากแทบทุกศาสนาเดินเบียดเสียดกันเพื่อที่จะเข้าไปยังวิหารทองคำ เมื่อผ่านประตูด้านหน้าเข้าไปจะมองเห็นวิหารทองคำโดดเด่นเป็นสง่า อยู่กลางสระน้ำขนาดใหญ่ มองไกลๆเหมือนเรือลำใหญ่ที่กำลังล่องลอยอยู่กลางกระแสน้ำ

            มีเวลาว่างอยู่ที่เมืองชัมมูหนึ่งวัน เพราะต้องรอรถไฟเพื่อเดินทางไปยังเมืองอัมริตสาร์ ซึ่งจะออกเดินทางประมาณห้าโมงเย็น ตั้งแต่เก้าโมงเช้าถึงห้าโมงเย็นจะทำอะไร ไม่มีแผนในการเที่ยงชมอะไรเลย ไม่มีประวัติเมืองชัมมูมาก่อน เพราะชัมมูเป็นเหมือนเมืองผ่านอยู่ห่างจากเดลี 583 กิโลเมตร หากเป็นรถไฟใช้เวลาเดินทางประมาณ 8-9 ชั่วโมง  ส่วนมากนักเดินทางทั้งหลายจะเดินทางต่อไปยังเมืองศรีนาคา หากเป็นรถไฟก็จะลงที่สถานีชัมมูตาวี ต่อรถยนต์ไปยังเมืองศรีนาคาอีกระยะทาง 298 กิโลเมตร

           ธารน้ำใสไหลแรงอันเกิดจากน้ำแข็งละลายจากยอดเขากระทบโขดหิน เป็นเหมือนลำนำแห่งสวรรค์ที่เกิดขึ้นยังโลกมนุษย์ คนเลี้ยงแกะต้อนแกะออกหากินตามท้อทุ่ง ขับขานบทเพลงแห่งคนคนเลี้ยงแกะบ่งบอกถึงความสุขของการดำเนินชีวิต คนเลี้ยงม้าจูงม้าออกหากินตามริมธาร ส่วนเจ้าของก็เอนกายลงนอนริมธารน้ำปล่อยให้ม้าหากินตามสบาย เจ้าของม้าก็ขับขานบทเพลงพื้นบ้านอย่างสบายอารมณ์ แม้จะฟังสรรพสำเนียงไม่ออก แต่ทว่าท่วงทำนองแห่งบทเพลงของชาวบ้านนั้นบ่งบอกถึงความสุข หากมีความสุขแล้วมนุษย์ยังจะแสวงหาสิ่งอื่นใดอีกเล่า

           การเดินทางมายังเมืองศรีนาคา รัฐจัมมูแคชเมียร์ เมืองที่ตั้งอยู่ตอนเหนือของอินเดียในครั้งนี้พักอยู่หลายวัน เที่ยวชมสถานที่ต่างๆกันเอง โดยไม่ได้รีบร้อนด้วยตารางการเดินทาง อยากไปก็ไป เหนื่อยก็หยุดพัก การเดินทางแบบนี้หากเป็นการจัดของบริษัทจัดทัวร์คงต้องขาดทุน เพราะกำหนดการเดินทางไม่แน่นอนจะเลื่อนออกไปเรื่อยๆ วันนั้นจึงมีเวลาว่างอีกหนึ่งวันไม่ได้มีแผนการเดินทางไปไหน เพื่อนร่วมเดินทางอยากได้ของฝากจากศรีนาคาประเภทเครื่องเงิน ทองเหลือง เครื่องหนัง ผ้าจากแคชเมียร์เป็นต้น จึงพากันเดินเล่นตามร้านค้าต่างๆ แต่ทว่าผู้เขียนไม่ค่อยมีเงินที่จะซื้อของฝากใดๆ อีกอย่างไม่รู้จะซื้อไปฝากใคร จึงถือกล้องเดินเล่นและถ่ายภาพของวิถีชีวิตของผู้คนตามสองข้างทาง เป็นประเภทพ่อค้าแม่ขายหรือคนเดินดินกินจาปะตีที่ดำเนินชีวิตตามปกติธรรมดา

            เดือนเมษายนในประเทศไทยถือว่าเป็นเดือนที่มีอากาศร้อนที่สุด คนโบราณจึงมีประเพณีเล่นน้ำในวันสงกรานต์เป็นกุศโลบายอย่างหนึ่งเพื่อคลายความร้อน จนกระทั่งปัจจุบันได้กลายมาเป็นประเพณีที่สำคัญของประเทศไทย ในช่วงกลางเดือนเมษายนจึงมีวันสงกรานต์ เล่นน้ำ รดน้ำดำหัวขอพรผู้หลักผู้ใหญ่ ผู้คนก็ได้สนุกสนานสาดน้ำอย่างมีความสุข สงกรานต์จึงกลายเป็นเรื่องของการสาดน้ำ การละเล่นที่สำคัญในสังคมไทย เรียกว่าใช้องศาความร้อนของบรรยากาศมาสร้างสรรค์จนกลายเป็นวัฒนธรรมประเพณีของสังคมไทยได้อย่างลงตัว แต่ทว่าช่วงสงกรานต์ปีนี้ผู้เขียนกำลังอยู่ท่ามกลางอากาศหนาวเต็มไปด้วยหิมะที่กำลังตกโปรยปรายกลางหุบเขาอันหนาวเหน็บนามว่า “กุลมาร์ซ”