เสียงเพลงของสายัณห์ สัญญาแว่วมาจากโรงเรียนข้างวัดตั้งแต่เช้า ที่แม้ฝนจะตกลงมาอย่างหนักต่อเนื่องมาจากคืนที่ผ่านมา เช้านี้ฝนก็ยังคงตกหนักบ้าง เบาบ้าง บางครั้งก็มีแดดส่อง แต่ฟ้าก็ยังครึ้มด้วยเมฆฝน เปิดโทรทัศน์ดูข่าวก็ได้ทราบว่าสายัณห์ สัญญา นักร้องที่เคยโด่งดังในอดีตได้เสียชีวิตแล้ว ด้วยโรคมะเร็งร้ายที่กัดกร่อนร่างกายมานาน
ต้อง สารภาพว่าไม่ค่อยได้ฟังเพลงมานานแล้ว แทบจะไม่รู้จักว่านักร้องคนไหนกำลังโด่งดัง เป็นที่นิยมในปัจจุบัน นานๆครั้งจึงจะได้ยินเสียงเพลงแทรกผ่านเข้ามา หรือไม่ก็เมื่อมีงานวัดนั่นก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ต้องทนฟังนักร้องที่ไม่รู้จัก ร้องเพลงที่ไม่เคยได้ยิน งานวัดเมื่อต้นปีที่ผ่านมาพอจำนักร้องบางคนได้เช่นกาเหว่า เสียงทอง สนธิ สมมาตร์ จินตรา พูนลาภ เสรี รุ่งสว่าง เป็นต้น ที่มาเปิดการแสดงในงานประจำปีที่จัดขึ้นในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ของทุกปี แต่สำหรับนักร้องที่ชื่อสายัณห์ สัญญาไม่เคยพบเห็นตัวมาก่อนเลย นอกจากจะดูจากโทรทัศน์ หรือฟังแต่เสียง จนกระทั่งเมื่อสายัณห์ สัญญาป่วยเข้าโรงพยาบาลจึงได้รับรู้ข่าวสารว่าสายัณห์ สัญญายังมีชีวิตอยู่แต่กำลังป่วยหนักด้วยโรคมะเร็ง
ตอน ที่สายัณห์ สัญญากำลังโด่งดังตอนนั้นผู้เขียนกำลังเริ่มเข้าวัยหนุ่มได้อาศัยฟังเสียง เพลงจากวิทยุทรานซิสเตอร์ เพราะยุคนั้นโทรทัศน์ยังไม่แพร่หลาย ทั้งหมู่บ้านจะมีเพียงเครื่องสองเครื่องจากผู้ที่เคยไปทำงานที่ตะวันออกกลาง พอกลับบ้านก็จะซื้อโทรทัศน์ขาวดำกลับบ้านมาฝากครอบครัวด้วย แต่กว่าจะได้ดูก็ต้องขึ้นเสาสูง บางครั้งภาพหายไปดื้อๆ หากเป็นรายการถ่ายทอดสดหรือละครที่มีผู้นิยมมากก็ต้องจ่ายค่าดูอีกต่างหาก ไม่อย่างนั้นก็ไม่มีสิทธิ์ เพราะเจ้าของโทรทัศน์บอกว่าต้องจ่ายค่าน้ำมันเครื่องปั่นไฟ สมัยนั้นไฟฟ้ายังเข้าไปไม่ถึง ยังเป็นบ้านนอกคอกนา เด็กหนุ่มชนบทที่อนาคตมืดมน
ความ บันเทิงที่เข้าไปถึงหมู่บ้านมีเพียงสองอย่างคือวิทยุทรานซิสเตอร์และหนัง กลางแปลงที่ฉายไปก็ขายยารักษาโรคได้สารพัดไปด้วย พอหนังกำลังสนุกไฟก็สว่างจากนั้นโฆษกก็ประกาศขายยา “ขอโทษครับพ่อแม่พี่น้องหนังกำลังสนุก แต่ต้องขออภัยอย่างยิ่ง ตอนนี้เรามีของดีที่อยากแนะนำให้พ่อแม่พี่น้องได้ใช้ครับ ยาถ่ายครับกินคืนนี้พรุ่งนี้นำตัวพยาธิถ่ายออกมาขายได้อีกครับตัวละหนึ่งบาท สำหรับสุภาพสตรีที่ทำงานหนักตากแดดตากฝนทั้งวันหน้าหยาบกร้านไม่ต้องห่วง ครับเรามีครีมหน้าขาวทาคืนนี้พรุ่งนี้หน้าขาวผ่องเป็นยองใยใครเห็นใครทัก มีคนรักคนชมถ้วนหน้า..... ซื้อครีมสองขวดฉายหนังต่อเลยครับ ” สารพัดสรรพคุณที่โฆษกหนังกลางแปลงนำมาโฆษณาโอ้อวด ที่ใครหลงเชื่อซื้อครีมไปใช้หน้าลอกขาววอกกันถ้วนหน้า
พอ ฉายหนังไปสักพักเครื่องปั่นไฟก็ดับไปเฉยๆเลยต้องเลิกกลางคัน ชีวิตของชาวชนบทในอดีตเป็นไปดั่งนี้ ผู้เขียนเองก็มีชีวิตและเติบโตมาในชนบทในลักษณะอย่างนี้ อดีตเป็นมาในทำนองนี้ จึงรู้จักเพลงลูกทุ่งและนักร้องลูกทุ่งจากเสียงที่ลอดผ่านวิทยุทรานซิสเตอร์
วิทยุ คือสื่อที่ได้รับความนิยมมากที่สุดราคาไม่แพงทำนาเสร็จขายข้าวเพียงไม่กี่ ถังก็สามารถซื้อวิทยุฟังได้แล้ว หากครอบครัวไหนมีที่นามากหน่อยขายข้าวได้มากก็จะซื้อหลายเครื่อง พ่อฟังข่าว แม่ฟังละคร ลูกสาวลูกชายฟังเพลงลูกทุ่ง นักร้องสมัยนั้นที่โด่งดังมีหลายคนเช่นสุรพล สมบัติเจริญ ช่วงนั้นเสียชีวิตแล้วแต่เสียงเพลงยังคงโด่งดัง ศรคีรี ศรีประจวบ เพลงน้ำท่วม แม่ค้าตาคม รุ่งเพชร แหลมสิงห์ เพลงฝนเดือนหก นักร้องที่มาแรงในช่วงประมาณปี 2520 ก็คือสายัณห์ สัญญา พี่เป้าของมิตรรักแฟนเพลงคนนี้เอง
สายัณห์ สัญญามีประโยคที่อ้อนแฟนเพลงได้อย่างน่าฟัง “รักพี่เป้าน้อยๆ แต่ให้รักนานๆ” มีเสียงที่เป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร ร้องตามเลียนแบบได้ยากคนหนึ่ง เพลงที่เขาร้องจำได้หลายเพลง เช่นรักเธอเท่าฟ้า ลูกสาวผู้การ นักเพลงคนจน น้ำตาอีสาน ไก่จ๋า รักคนชื่อเจี๊ยบ จำปาลืมต้น เป็นต้น
หลัง ปี พ.ศ. 2524 ก็ไม่ค่อยได้ฟังเพลง ชื่อของนักร้องที่โด่งดังหลังจากนั้นมาก็แทบจะไม่รู้จักแล้ว นานๆจึงจะได้ฟังสักครั้ง เพราะชีวิตระหกระเหินเดินทางขึ้นเหนือล่องใต้หนีจากบ้านเกิดเมืองนอนเหมือน นกขมิ้นเหลืองอ่อนหาที่นอนไม่แน่นอน บางครั้งก็หลบฝนอยู่ในภูผา ป่าถ้ำ สิบปีหลังมานี่เองพึ่งมีที่อยู่เป็นหลักแหล่งไม่ได้เป็นคนพเนจรเหมือนในอดีต
สายัณห์ สัญญาแม้จะมีชื่อเสียงโด่งดัง แต่ก็หนีความเป็นธรรมดาของชีวิตไม่พ้น ทุกคนต้องประสบด้วยกันทั้งนั้น หากมองแล้วย้อนกลับมาพิจารณาดูที่ตัวตนของเราเองก็จะเข้าใจสัจธรรม ชีวิตใครชีวิตมัน ทางใครทางมัน แต่สุดท้ายก็ต้องเดินไปสู่จุดหมายเดียวกัน การใช้ชีวิตให้คุ้มค่ามีสารประโยชน์ในวันนี้ให้ดีที่สุด เริ่มต้นตั้งแต่วันนี้ เพราะเราไม่รู้ว่าพญามัจจุราชจะมาพรากชีวิตเราไปเมื่อใด ดังที่มีพุทธภาษิตแสดงไว้ในภัทเทกรัตตสูตรมัชฌิมนิกาย (14/535/351) ความว่า “พึงทำความเพียรเสียในวันนี้แหละ ใครเล่าจะรู้ความตายในวันพรุ่ง เพราะว่าความผลัดเพี้ยนกับมัจจุราชผู้มีเสนาใหญ่นั้น ย่อมไม่มีแก่เราทั้งหลาย พระมุนีผู้สงบย่อมเรียกบุคคล ผู้มีปรกติอยู่อย่างนี้ มีความเพียร ไม่เกียจคร้านทั้งกลางวัน และกลางคืน นั้นแลว่า ผู้มีราตรีหนึ่งเจริญ”
แปลมาจากภาษาบาลีว่า “อชเชว กิจมาตปฺปํ โกชญฺญามรณํ สุเว
น หิ โน สงฺครนฺเตน มหาเสเนน มจฺจุนา
เอวํ วิหาริมาตาปึ อโหรตฺตมตนฺทิตํ
ตํ เว ภทฺเทกรตฺโตติ สนฺโต อาจิกฺขเต มนีติฯ”
ใช้ ชีวิตอย่างรู้ค่า ทำเวลาให้มีคุณ สร้างบุญไว้เพื่อภายหน้า แม้จากลาโลกนี้ไปก็ไม่เดือดร้อน ทำทีละน้อยแต่ให้ทำต่อเนื่องนานๆ เหมือนกับวลีที่สายัณห์ สัญญาชอบพูดกับแฟนเพลงเสมอว่า “รักพี่เป้าน้อยๆ แต่ให้รักนานๆ” วันนี้สายัณห์ สัญญาไม่อยู่แล้ว แต่เสียงเพลงของเขายังอยู่ต่อไปอีกนาน แม้ตัวตายแต่ชื่อของสายัณห์ สัญญายังอยู่ต่อไปในใจของแฟนเพลงอีกนาน
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
12/09/56