การเทศน์มหาชาติเป็นประเพณีที่ชาวพุทธถือปฏิบัติสืบต่อกันมายาวนาน โดยนำเอาชาดกเรื่องเวสสันตรชาดกอันเป็นการแสดงถึงพระชาติสุดท้ายในการบำเพ็ญบารมีของพระโพธิสัตว์ก่อนที่ถือกำเนิดในนามของเจ้าชายสิทธัตถะและต่อมาได้บำเพ็ญเพียรด้วยเรี่ยวแรงของบุรุษ จนตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระบรมศาสดาของชาวพุทธ ประเพณีการเทศน์มหาชาติในแต่ละภาคของประเทศไทยจัดไม่ตรงกันขึ้นอยู่กับความนิยมของแต่ละภูมิภาค
สำนักศาสนศึกษา วัดมัชฌันติการาม ได้กำหนดในการเทศน์มหาชาติประจำปี 2556 โดยกำหนดในวันที่ 29 กันยายน 2556 ตรงกับวันแรม 10 ค่ำ เดือน 10 สถานที่จัดงานคือศาลาการเปรียญ ปีนี้กำหนดให้มีการเทศน์มหาชาติทำนองธรรมวัตร นักเทศน์ก็มาจากพระภิกษุสามเณรภายในวัดมัชฌันติการาม โดยได้รับความร่วมมือจากพระเถรานุเถระ คณะครูผู้สอนทั้งแผนกบาลีและนักธรรมเป็นองค์แสดงธรรม
คำว่า “มหาชาติ” หากแปลตามตัวอักษรก็แยกได้เป็นสองคำคือ “มหา” และ “ชาติ” คำว่า “มหา”เป็นคำคุณนาม แปลว่าใหญ่ คำว่า “ชาติ” เป็นคำนามเพศหญิง แปลว่า การเกิด ชาติ สกุล ชนิด จำพวก ชาติมนุษย์ นอกจากนั้นยังมีคำแปลอีกอย่างหนึ่งว่า มะลิซ้อน ได้อีกด้วย เมื่อนำมาสมาสเข้าด้วยกันจึงเป็น “มหาชาติ” แปลความได้ว่า “การเกิดที่ยิ่งใหญ่ ชาติที่ยิ่งใหญ่”
โดยทั่วไปมหาชาติหมายถึงการบำเพ็ญบารมีของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่เกิดมาหลายชาติแต่ละชาติได้บำเพ็ญพุทธการกธรรมหรือบำเพ็ญบารมีทั้ง 10 ประการ คือ ทานบารมี สีลบารมี เนกขัมมบารมี ปัญญาบารมี วิริยะบารมี ขันติบารมี สัจจบารมี อธิษฐานบารมี เมตตาบารมี และอุเบกขาบารมี
คำว่า “บารมี” หมายถึง ปฏิปทาอันยวดยิ่ง คุณธรรมที่ประพฤติปฏิบัติอย่างยิ่งยวด คือ ความดีที่บำเพ็ญอย่างพิเศษ เพื่อบรรลุซึ่งจุดหมายอันสูง เช่น ความเป็นพระพุทธเจ้า และความเป็นมหาสาวก เป็นต้น เวสสันดรชาดกมีปรากฏในพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย มหานิบาต (28/1045/315) สรุปความว่า “เมื่อพระศาสดาประทับที่นิโครธาราม กรุงกบิลพัสดุ์ ในคราวเสด็จกรุงกบิลพัสดุ์ครั้งแรกได้ทรงแสดงมหาเวสสันดรชาดก กล่าวถึงการบำเพ็ญทานบารมีของพระองค์ซึ่งประกอบด้วย 1000 พระคาถา เริ่มต้นด้วยการที่ท้าวสักกะเทวราชให้พระสิบประการแก่นางผุสดีความว่า ”ดูกรผุสดีผู้มีรัศมีแห่งผิวพรรณอันประเสริฐ ผู้มีอวัยวะส่วนเบื้องหน้างาม เธอจงเลือกเอาพร 10 ประการในปฐพีซึ่งเป็นที่รักแห่งหฤทัยของเธอ” และจบลงด้วยที่นครกัณฑ์(28/1269/403) ความว่า “ขณะเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จเข้าพระนครแล้ว ท้าวสักเทวราชทรงบันดาลฝนเงินให้ตกลงในขณะนั้น ลำดับนั้นพระเวสสันดรบรมกษัตริย์ผู้มีพระปัญญา ทรงบำเพ็ญทานแล้ว ตรั้นสวรรคต พระองค์ก็ได้เสด็จเข้าถึงสวรรค์ ฉะนี้แล”
การฟังเทศน์มหาชาติและการเป็นเจ้าภาพกัณฑ์เทศน์นั้นในแต่ละกัณฑ์มีอานิสงส์แตกต่างกันเริ่มต้นจากคาถาพัน อานิสงส์คาถาพันนั้น โบราณาจารย์พรรณาไว้ว่า “เมื่อครั้งพระมาลัยเทวเถรเจ้า รับดอกอุบลจากบุรุษเข็ญใจแล้ว ได้นำขึ้นไปบูชาพระจุฬามณีเจดียสถานในดาวดึงส์เทวโลกได้ถือโอกาสสั่งสนทนากับพระศรีอริยเมตไตรย์ ตรัสแก่พระเถรเจ้าว่า "ขอพระคุณได้บอกแก่มนุษย์ทั้งหลายว่า “ผู้ใดใคร่อยากพบปะพระศรีอาริย์เจ้าแล้ว ผู้นั้นพึงงดเว้นอนันตริยกรรม 5 ประการ มีฆ่ามารดาบิดาเป็นต้น และพึงอุตสาหะหมั่นก่อสร้างกองการกุศล มีให้ทานรักษาศีลเจริญภาวนาและสดับตรับฟังพระธรรมเทศนามหาเวสสันดรชาดก อันประกอบด้วยคาถาพันหนึ่ง กระทำสักการบูชาด้วยข้าวตอก ดอกไม้ ธูปเทียนอย่างละพัน ตั้งใจฟังให้จบเพียงวันเดียวครบบริบูรณ์ทั้ง 13 กัณฑ์ดังนี้ แล้วจะได้พบพระศรีอาริย์พุทธเจ้าในอนาคตโดยแท้ หากดับขันธ์แล้วก็จะได้ไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์ เสวยทิพยสมบัติมโหฬาร ครั้นถึงพุทธกาลพระศรีอาริย์พุทธเจ้า เทพบุตรเทพธิดาเหล่านั้นก็จะได้จุติลงไปเกิดเป็นมนุษย์ ครั้นได้ฟังพระธรรมเทศนา ก็จักได้บรรลุมรรคผล มีพระโสดาปัตติผลเป็นต้น เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา”
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์ทศพร ผู้ใดบูชากัณฑ์ทศพรจะได้อานิสงส์คือจะได้รับทรัพย์สมบัติดังปรารถนา ถ้าเป็นสตรีจะได้สามีเป็นที่ชอบเนื้อเจริญใจ ถ้าเป็นบุรุษจะได้ภรรยาเป็นที่ต้องประสงค์ ทั้งจะได้บุตรหญิงชายเป็นคนว่านอนสอนง่ายมีรูปกายงดงามมีความประพฤติดีกิริยาวาจาเรียบร้อยทุกประการ
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์หิมพานต์ ผู้ใดบูชากัณฑ์หิมพานต์ จะได้อานิสงส์คือย่อมได้ในสิ่งที่ปรารถนาทุกประการ ครั้นตายไปแล้วจะได้ไปบังเกิดในสุคติโลกสวรรค์ เสวยสมบัติอันโอฬาร มีบริวารแวดล้อมบำรุงบำเรออยู่เป็นนิจ ครั้นจุติจากสวรรค์แล้วจะลงมาเกิดในตระกูลขัตติยะมหาศาลหรือตระกูลพราหมณ์มหาศาลอันบริบูรณ์ด้วยทรัพย์ศฤงคาร บริวารมากมายนานาประการ เช่น โค กระบือ ช้าง ม้า รถ ยานพาหนะ นับประมาณมิได้ประกอบด้วยความสุขกายสบายใจทุก ๆ อิริยาบถ
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์ทานกัณฑ์ ผู้ใดบูชากัณฑ์ทานกัณฑ์ จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะบริบูรณ์ด้วยแก้วแหวนเงินทอง ทาส ทาสี และสัตว์สองเท้าสี่เท้า ครั้นตายแล้วจะได้ไปเกิดในฉกามาพจรสวรรค์ มีนางเทพอัปสรแวดล้อมมากมาย เสวยสุขอยู่ในปราสาทแล้วด้วยแก้วเจ็ดประการ
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์วนปเวสน์ ผู้ใดบูชากัณฑ์วนปเวสน์ จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะได้รับความสุขทั้งโลกนี้และโลกหน้า จะได้เป็นบรมกษัตริย์ในชมพูทวีปเป็นผู้ทรงปรีชา เฉลียวฉลาด สามารถปราบอริราชศัตรูให้ย่อยยับไป
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์ชูชก ผู้ใดบูชากัณฑ์ชูชก จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะได้บังเกิดในตระกูลกษัตริย์ ประกอบด้วยสมบัติอันงดงามกว่าชนทั้งหลายจะเจรจาปราศรัยก็ไพเราะเสนาะโสต แม้จะได้สามีภรรยาและบุตรธิดา ก็ล้วนแต่มีรูปทรงงดงามสอนง่าย
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์จุลพน ผู้ใดบูชากัณฑ์จุลพน จะได้อานิสงส์ดังนี้ แม้จะบังเกิดในภพใดๆจะเป็นผู้สมบูรณ์ด้วยทรัพย์บริวาร จะมีอุทยานอันดารดาษด้วยดอกไม้หอมตลบไป แล้วจะมีสระโบกขรณีอันเต็มไปด้วยปทุมชาติ ครั้นตายไปแล้วก็ได้เสวยทิพย์สมบัติในโลกหน้าสืบไป
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์มหาพน ผู้ใดบูชากัณฑ์มหาพน จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะได้เสวยสมบัติในดาวดึงส์เทวโลก และจะได้ลงมาเกิดเป็นกษัตริย์มหาศาล มีทรัพย์ศฤงคารบริวารมาก มีอุทยานและสระโบกขรณีเป็นที่ประพาส เป็นผู้บริบูรณ์ด้วยศักดานุภาพเฟื่องฟุ้งไปทั่วชมพูทวีป อีกจักได้เสวยอาหารทิพย์เป็นนิจนิรันดร
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์กุมาร ผู้ใดบูชากัณฑ์กุมาร จะได้อานิสงส์ดังนี้ ย่อมประสบความสำเร็จในสิ่งที่พึงปรารถนาครั้นตายไปได้เกิดในฉกามาพจรสวรรค์ ในสมัย ที่พระศรีอาริยเมตไตรย์มาอุบัติก็จะได้พบศาสนาของพระองค์ จะได้ถือปฏิสนธิในตระกูลกษัตริย์ ตลอดจนได้สดับตรับฟังพระสัทธรรมเทศนาของพระองค์แล้วบรรลุพระอรหัตผลพร้อมด้วยปฏิสัมภิทาทั้งสี่ด้วยบุญราศีที่ได้อบรมไว้
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์มัทรี ผู้ใดบูชากัณฑ์มัทรี จะได้อานิสงส์ดังนี้ เกิดในโลกหน้าจะเป็นผู้มั่งคั่ง สมบูรณ์ด้วยทรัพย์สมบัติ เป็นผู้มีอายุยืนยาว ทั้งประกอบด้วยรูปโฉมงดงามกว่าคนทั้งหลาย จะไปในที่ใด ๆ ก็จะมีแต่ความสุขทุกแห่งหน
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์สักกบรรพ ผู้ใดบูชากัณฑ์สักกบรรพ จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะได้เป็นผู้เจริญด้วยลาภ ยศ ตลอดจนจตุรพิธพรทั้ง 4 ประการ ได้แก่ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ตลอดกาล
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์มหาราช ผู้ใดบูชากัณฑ์มหาราช จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะได้มนุษยสมบัติ สวรรค์สมบัติ และนิพพานสมบัติ เมื่อเกิดเป็นมนุษย์จะได้เป็นพระราชา เมื่อจากโลกมนุษย์ไปก็จะได้ไปเสวยทิพย์สมบัติในฉกามาพจรสวรรค์ มีนางเทพอัปสรเป็นบริวาร ครั้นบารมีแก่กล้าก็จะได้นิพพานสมบัติอันตัดเสียซึ่งชาติชรา พยาธิ มรณะ พ้นจากโอฆะทั้งสาม มีการโมฆะ เป็นต้น
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์ฉกษัตริย์ ผู้ใดบูชากัณฑ์ฉกษัตริย์ จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะได้เป็นผู้เจริญด้วยพรสี่ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละทุก ๆ ชาติแล
อานิสงส์เจ้าภาพกัณฑ์นครกัณฑ์ ผู้ใดบูชากัณฑ์นครกัณฑ์ จะได้อานิสงส์ดังนี้ จะได้เป็นผู้บริบูรณ์ด้วยวงศาคณาญาติ ข้าทาสชายหญิง ภรรยาสามี หรือบิดามารดา เป็นต้น อยู่พร้อมหน้ากันโดยความผาสุก ปราศจากโรคาพาธทั้งปวง จะทำการใดๆก็พร้อมเพรียงกัน ยังการงานนั้น ๆ ให้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี
สำนักศาสนศึกษา วัดมัชฌันติการาม ปัจจุบันมีนักเรียนทั้งแผนกบาลีจำนวน 35 รูป แผนกนักธรรมจำนวน 30 รูป และแผนกธรรมศึกษาจำนวน 200 คน งบประมาณในการจัดการศึกษาได้มาจากการจัดงานเทศน์มหาชาติปีละครั้ง นอกจากนั้นก็เป็นเงินบริจาคจากผู้มีจิตศรัทธา ใครอยู่ใกล้วัดมัชฌันติการาม ปรารถนาจะเป็นเจ้าภาพกัณฑ์เทศน์มหาชาติ หรือปรารถนาตั้งโรงทาน ขอเชิญติดต่อได้ที่เบอร์โทรศัพท์ (เจ้าอาวาส) 0-81257-5340 หรือติดต่อที่(ครูใหญ่สำนักศาสนศึกษา) 0-89852-4209 หรือหากใครว่างจะแวะมาฟังเทศน์มหาชาติ ขอเชิญได้ งานเริ่มตั้งแต่เช้า 06.00 น ไปจนถึง 18.00 น. วันอาทิตย์ที่ 29 กันยายน 2556
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
ครูใหญ่สำนักศาสนศึกษา วัดมัชฌันติการาม
03/09/56