ช่วงนี้มีภารกิจต้องเดินทางไปโคราชบ่อยแม้จะเป็นการทำงานอย่างหนึ่ง แต่ทว่าเป็นการทำงานที่ไม่เหมือนการทำงาน อยู่ท่ามกลางป่าเขา ตอนกลางคืนเงียบสงัด พอถึงตอนเช้าได้ยินเสียงนกร้อง ได้เดินเท้าเปล่าสัมผัสกับน้ำค้างบนยอดหญ้า ซึ่งเคยได้ยินคนโบราณบอกว่าเป็นการรักษาโรคอย่างหนึ่ง ใครที่กำลังป่วยสุขภาพไม่ค่อยแข็งแรงหากได้เดินเท้าเปล่าให้เท้าสัมผัสกับหยาดน้ำค้างยามเช้าจะเป็นผลดีต่อสุขภาพ อยู่กรุงเทพฯมีแต่พื้นปูนเวลาเดินก็ต้องระวังเศษแก้วแตกหรือเศษสิ่งสกปรกอื่นๆ บางครั้งเท้าอาจจะต้องมีแผลเกิดขึ้นได้ กรุงเทพหาพื้นที่ที่เป็นหญ้ายาก แต่ที่โคราชพื้นที่ส่วนใหญ่ยังคงเต็มไปด้วยผืนป่าและหญ้าเขียว
เช้าวันนั้นดวงอาทิตย์กำลังแทรกตัวผ่านหมู่แมกไม้ค่อยๆโผล่ขึ้นมาทักทายชาวโลก แสงสีเหลืองอ่อนมองดูเย็นตารู้สึกเย็นกายสบายใจถือกล้องเดินเล่นบนสนามหญ้าฟังเสียงนกร้องไปพลางพยายามถ่ายภาพดวงอาทิตย์ไปพลาง พวกเด็กๆจากบ้านพักฉุกเฉินตื่นกันแล้วออกมาเดินเล่นบางคนมีของเล่น บางคนจับกลุ่มเล่นกันอย่างเพลิดเพลิน เดินไปนั่งเล่นกับพวกเด็กๆที่พูดกันไม่รู้เรื่องแต่เข้าใจกันได้จากรอยยิ้มและเสียงหัวเราะ แม้บางครั้งจะมีเสียงร้องให้แทรกเข้ามาบ้าง แต่ก็ไม่ได้ทำลายบรรยากาศแต่อย่างใด เด็กที่นี่ร้องให้ไม่นาน หยุดร้องให้ก็หัวเราะทันทีเหมือนไม่เคยมีความทุกข์โศกมาก่อนเลย เด็กมีธรรมชาติแห่งความบริสุทธิ์ภายใน คิดอย่างใดก็ทำอย่างนั้น ธรรมชาติของเด็กมีความบริสุทธิ์คิดอย่างใดก็แสดงออกอย่างนั้น
เด็กเหล่านี้คือเด็กที่อาศัยที่บ้านพักฉุกเฉินที่ดอนเมือง อพยพหนีน้ำท่วมไปพักพากอาศัยที่มหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย โคราช จะย้ายกลับคืนสู่ดอนเมืองประมาณกลางเดือนกุมภาพันธ์ ช่วงนี้จึงพักอาศัยเป็นคนบ้านป่าไปชั่วคราว อีกไม่นานก็ต้องคืนกลับสู่ที่อยู่เดิม เด็กๆเหล่านี้ได้แทรกเข้าไปอยู่ในหัวใจของใครหลายคนมานานแล้ว ความรักความผูกพันบางครั้งก็ไม่จำเป็นต้องใช้เวลานาน เพียงพบกันไม่กี่ครั้งก็รักกันได้ บางคนไม่เคยรู้จักว่าใครเป็นพ่อใครเป็นแม่ เกิดมาไม่เคยพบหน้าพ่อแม่ที่แท้จริงเลย อยู่ที่บ้านพักฉุกเฉินมาตั้งแต่นอนแบเบาะ เด็กเหล่านี้คงก็ไม่อยากเลือกเดินทางสายนี้ แต่ทว่าทางสายนี้มันเลือกพวกเขาเอง
เจ้าฟูสุนัขพันธุ์ผสมตัวหนึ่งพยายามเดินตามกระดิกหางแสดงความรัก พอเอามือลูบหัวสักพักมันก็แสดงอาการคุ้นเคยและหลับตาเหมือนกำลังมีความสุข จากนั้นก็เดินบ้างวิ่งบ้างตามประสาของมัน เจ้าฟูหายเข้าป่าสักพักพอวิ่งออกมาก็แสดงอาการเห่าเหมือนกับจะบอกว่ามีอะไรผิดปรกติในป่า จึงตามเข้าไปดู เจ้าฟูหยุดที่จอมปลวกแห่งหนึ่งพลางใช้เท้าคุ้ยเขี่ยรูข้างๆจอมปลวกนั้น คงมีสัตว์อะไรสักอย่างวิ่งหายเข้าไปในจอมปลวกจึงบอกเจ้าฟูว่า อย่าไปยุ่งกับเขาต่างฝ่ายต่างอยู่ดีกว่า ก่อนจะเดินหนี เจ้าฟูคงเข้าใจเดินก้มหน้าตามมาเหมือนไม่ค่อยพอใจ
ธรรมชาติของสัตว์คิดอย่างไรก็แสดงออกอย่างนั้นดังที่แสดงไว้ในธรรมบทตอนหนึ่งว่า “ชื่อว่าสัตว์ดิรัจฉานทั้งหลายนั้นเป็นสัตว์มีชาติชื่อตรงไม่คดโกง ส่วนมนุษย์ใจคิดไปอย่าง ปากพูดไปอย่าง(ปากกับใจไม่ตรงกัน) ดังที่แสดงไว้ในกันทรกสูตร มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์(13/4/4) ความว่า “สิ่งที่รกชัฏ คือมนุษย์ สิ่งที่ตื้นคือสัตว์ ดูกรเปสสะบุคคลสี่จำพวกนี้มีอยู่ หาได้อยู่ในโลกคือ (1) บุคคลบางคนในโลกนี้ ทำตนให้เดือดร้อน ประกอบการขวนขวายในการทำตนให้เดือดร้อน (2) ส่วนบุคคลบางคนในโลกนี้ ทำผู้อื่นให้เดือดร้อน ประกอบความขวนขวายในการทำผู้อื่นให้เดือดร้อน (3) บุคคลบางคนในโลกนี้ ทำตนให้เดือดร้อน และประกอบความขวนขวายในการทำตนให้เดือดร้อน ทำผู้อื่นให้เดือดร้อนและประกอบความขวนขวายในการทำผู้อื่นให้เดือดร้อน (4)ส่วนบุคคลบางคนในโลกนี้ไม่ทำตนให้เดือดร้อน ไม่ประกอบความขวนขวายในการทำตนให้เดือดร้อน ไม่ทำผู้อื่นให้เดือดร้อน ไม่ประกอบความขวนขวายในการทำผู้อื่นให้เดือดร้อน
สุนัขที่แสดงในธรรมบทมีความรักในพระปัจเจกพุทธเจ้ารูปหนึ่ง ทำหน้าที่ในการนิมนต์พระแทนเจ้าของคือคนเลี้ยงโค จึงมีความรักความคุ้นเคยกับพระปัจเจกพุทธเจ้าอย่างดี ต่อมาเมื่อพระปัจเจกพุทธเจ้าได้เดินทางไปที่อื่น สุนัขนั้นก็หัวใจแตกสลายตายในวันนั้น สุนัขนั้นเสียชีวิตแล้วไปเกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เป็นเทพบุตรนามว่า “โฆสกเทพบุตร” มีนางอัปสรหนึ่งพันแวดล้อม ได้เสวยสมบัติใหญ่ ก็เพราะเป็นสัตว์มีความเห็นอันตรง และไม่คดโกง แม้จะพูดค่อยๆเป็นเพียงเสียงกระซิบแต่กระแสเสียงไพเราะดังไปไกล เพราะอานิสงส์คือการเห่าด้วยความรักในพระปัจเจกพุทธเจ้า การแสดงออกด้วยความรักใคร่ย่อมมีผลในทางที่น่าปรารถนา
สัตว์คิดอย่างไรเห็นอย่างไรมันก็แสดงออกอย่างนั้น แต่มนุษย์บางครั้งก็เข้าใจยากเพราะเห็นรอยยิ้มและวาจาที่ไพเราะอาจจะกำลังซ่อนดาบในรอยยิ้มพร้อมที่จะทิ่มแทงได้ทุกเมื่อ เจ้าฟูสุนัขตัวนั้นพบเห็นกันเพียงวันสองวันแต่มีความรู้สึกว่าเหมือนกับคุ้นเคยกันมานาน พบเห็นหน้าครั้งแรกมันเห่าแสดงการทักทาย แต่พอนั่งลงเอามือลูบหัวเท่านั้นมันก็คุ้นเคยเหมือนรู้จักกันมานานแสนนาน
ในบุคคลสี่จำพวกนั้นบุคคลประเภทที่สี่ดีที่สุด แต่หายากที่สุด ประเภทแรกพอทำเนาเพราะแม้จะเดือดร้อนก็เป็นเรื่องเฉพาะตน บางครั้งมนุษย์เราแม้จะรู้ว่าสิ่งที่กำลังทำจะนำความเดือดร้อนมาให้ แต่เพราะกิเลสบังตา มายาบังใจจึงได้กระทำลงไปทั้งๆที่รู้อยู่ว่าไม่น่าจะทำ มนุษย์ปากกับใจไม่ค่อยจะตรงกัน ซึ่งเป็นธรรมชาติและนับเป็นโศกนาฏกรรมอย่างหนึ่งของมวลมนุษยชาติ
เจ้าฟูสุนัขไม่รู้จักพันธ์ตัวนั้นพอเห็นหลวงตาเล่นกับเด็กๆมันก็อยากเล่นด้วย พยายามเข้าไปนอนข้างๆเด็กๆกระดิกหางอย่างเชิญชวน แต่เห็นว่าอารมณ์ของสุนัขอาจโกรธขึ้นมาเมื่อใดก็ได้ ใครจะไปรู้ใจสุนัขได้ จึงต้องเฝ้าดูอย่างใกล้ชิด เจ้าฟูก็แสดงอาการบอกให้รู้ว่า ฉันก็รักเด็กเหมือนกัน ไม่ทำอันตรายใครหรอก แต่มันก็ว่าง่ายนอนกลิ้งเกลือกไปตามสนามหญ้าอย่างสบายอารมณ์
กลับคืนสู่สภาพของความเป็นจริงคือกรุงเทพมหานครที่อากาศช่วงนี้ร้อนอบอ้าวมาก หาสนามหญ้ายาก หยาดน้ำค้างก็แห้งเร็ว เห็นทีคงต้องป่วยด้วยโรคที่ไม่รู้จักไปอีกนาน เราเป็นบุคคลที่มักจะทำตนให้เดือดร้อนและมักจะหาเรื่องทำให้ตนเดือดร้อนอยู่เรื่อย อยู่เฉยๆไม่ค่อยเป็น แต่ก็ไม่พยายามเป็นบุคคลประเภทที่สองและสาม แต่พยายามทำตนให้เป็นบุคคลประเภทที่สี่คือตนก็ไม่เดือดร้อน ผู้อื่นก็ไม่เดือดร้อนเพราะการกระทำของเราเอง
วันนี้เจ้าฟูยังมีชีวิตอยู่ มันยังคงเห่าคนทั่วไปที่ไม่คุ้นเคย แต่สำหรับผู้ที่เจ้าฟูคุ้นเคยจะแสดงอาการแห่งความรักด้วยการกระดิกหางและเข้ามาคลอเคลีย ส่วนชีวิตหลังจากละโลกนี้ไปแล้วใครจะเป็นเทพบุตรเหมือนในนิทานธรรมบทตอนนี้ยังไม่อาจทราบได้ อาจจะเป็นเจ้าฟูหรือผู้เขียนเองก็ได้ ส่วนพวกเด็กๆอีกไม่นานก็ต้องคืนกลับสู่บ้านพักฉุกเฉิน ยามเช้าก็ค่อยๆโบกมือลากลายเป็นยามสาย ดวงอาทิตย์เปล่งแสงแรงร้อนขึ้นเรื่อยๆ เฉกเช่นกับชีวิตมนุษย์ก็ต้องหมุนไปตามตะวันรอวันเวลาสุดท้ายแห่งการคงอยู่ในโลกนี้เหมือนดวงอาทิตย์ที่จะต้องลาลับจากโลกนี้ไป
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
02/02/55