แต่ละคนคงมีสถานที่ที่ตนเองอยู่แล้วรู้สึกดี รู้สึกมีความเป็นส่วนตัว ซึ่งแต่ละคนคงมีสถานที่ที่ดีต่อชีวิตไม่เหมือนกัน บางคนชอบเดินห้างสรรพสินค้า แม้จะไม่ได้ไปเพื่อซื้อขสินค้า เพียงบรรยากาศของผู้คนที่เดินไปมาและได้สัมผัสความเย็นของเครื่องปรับอากาศก็รู้สึกดีแล้ว บางคนชอบเดินทางท่องเที่ยวไปในสถานที่ต่างๆอาจจะไปถ่ายภาพ ไปพักผ่อน หรือจะไปทำอะไรก็แล้วแต่ แต่มีความรู้สึกชีวิตมีแรงกายแรงใจในการสู้งานต่อไปได้ อาจจะมีบางคนที่ชอบหมกตัวอยู่ในห้องนอนได้ทั้งวัน อ่านหนังสือ ดูโทรทัศน์ ได้อยู่กับครอบครัว มีเวลาพูดจากัน ใครชอบสถานที่แบบไหนก็สามารถเลือกอยู่ในสถานที่ที่อยู่แล้วรู้สึกได้ว่าชีวิตมีความสุขขึ้น
ข้าพเจ้ามีสถานที่ที่หากได้อยู่แล้วรู้สึกดี รู้สึกสงบ รู้สึกว่าชีวิตมีค่ามีความหมายขึ้น สถานที่แห่งนั้นคือ “ถ้ำ” จะะเป็นถ้ำหิน ถ้ำดิน หรือถ้ำอะไรก็แล้วแต่ ถ้าได้เข้าไปนั่งพักสักระยะ ฟังเสียงลมพัดผ่านมาจากแนวป่า ฟังเสียงนกร้องเรียกหากัน นั่งดูกระรอก กระแตกระโดโลดเต้นไปตามต้นไม้เพื่อหาอาหาร บางครั้งยังชะโงกหน้ามาเยี่ยมมองเหมือนกำลังเอ่ยคำทักทาย ทั้งๆที่ฟังภาษาของสัตว์เหล่านั้นไม่ออก แต่กลับรู้สึกถึงความเป็นมิตร พวกเขาแม้จะคอยระวังภัยตามสัญชาติญาณ แต่ก็ไม่ได้แตกตื่น
ถ้าทุกแห่งย่อมมีทางเข้า บางแห่งปากถ้ำใหญ่ บางแห่งทางเข้าถ้ำอาจจะเล็กๆ สิ่งที่มีอยู่คู่กับถ้ำคือค้างคาวซึ่งมักจะบินเข้าออกปากถ้ำ เวลาที่ค้างคาวปรากฏตัวมากที่สุดคือช่วงเวลาค่ำซึ่งค้างคาวจะออกหาอาหาร และอีกเวลาหนึ่งคือเวลาเข้าค้างคาวจะกลับเข้าถ้ำเพื่อพักผ่อน อาจจะมีบ้างที่บางตัวอาจจะหลงเวลาบินวนไปมาไม่เลือกเวลา ค้างคาวชนิดนี้อาจเรียกได้ว่าค้างคาวบ้า พวกหลงลืมเวลา
คิดดูอีกทีมนุษย์บางคนก็มิได้แตกต่างจากค้างคาวเท่าใดนัก บางคนทำงานตามเวลาซึ่งเป็นเวลาของใครขอมัน บางคนตื่นแต่เช้าออกไปทำงาน ตอนเย็นก็กลับบ้าน บางคนทำงานทั้งวันทั้งคืนเพียงเพื่อแสวงหาสิ่งที่พวกเขาเข้าใจว่าคือสิ่งสำคัญที่สุดสำหรับชีวิต หากมีเงิน มีทรัพย์สมบัติแล้ว จะมีความสุข ซึ่งอาจจะถูกต้องในช่วงแรก แต่กลับหลงลืมการดูแลสุขภาพ บางคนป่วยและเสียชีวิตในวัยที่ยังไม่สมควร
ข้าพเจ้าชอบนั่งเล่นในมุมสงบของถ้ำที่ไม่มีผู้คน อยู่ในความมืดที่ไม่ต้องใช้แสงสว่าง นั่งคิดพินิจพิจารณาความเป็นไปของชีวิต เกิดมาเพื่ออะไร อยู่ทำไม กำลังทำอะไร จะทำอะไรต่อไป จากนั้นก็หยุดคิดปล่อยให้หัวใจเต้นไปตามจังหวะช้าหรือเร็วก็ปล่อยมันไป บางครั้งความคิดดีๆมักจะเกิดจากการหยุดคิด ตัวเราโชคดีที่ได้เกิดเป็นมนุษย์ สามารถกำหนดบทบาทของตนเองได้ จะเลือกทำอะไรก็อยู่ที่ตัวเราเป็นผู้กำหนด แม้ว่าบางช่วงอาจจะทำตามคำแนะนำแกมบังคับของใครบางคน แต่เมื่อถึงช่วงเวลาหนึ่งเราก็จะทำตามสิ่งที่เราอยากทำ เปลี่ยนแปลงสถานที่ได้ เปลี่ยนงานได้ถ้าอยากทำ
บางครั้งอยู่ในถ้ำเพียงวันสองวัน แต่ความรู้สึกเหมือนกับว่าเวลาผ่านไปนานนับเดือน สำหรับข้าพเจ้าอยู่ในถ้ำเวลาเดินทางเร็วมาก ทั้งๆที่เวลาเดินทางเท่าเดิมเข็มนาฬิกาก็หมุนไปตามปรกติ แต่เมื่อจิตใจเราสงบนิ่งแล้ว เวลาที่ผ่านไปก็ไม่มีความหมายจะช้าหรือเร็วก็ปล่อยให้เวลาทำหน้าที่ของมันไป ทุกอย่างมีหน้าที่ของใครของมัน
ช่วงชีวิตที่ผ่านมาทำอะไรมาบ้าง แม้จะจำไม่ได้ทั้งหมด แต่ในความทรงจำส่วนหนึ่ง เราได้ใช้ชีวิตในทางที่เราได้เลือกแล้ว จะอยู่ต่อไปอีกสักกี่วันกี่เดือนกี่ปี ก็ปล่อยมันไป วันนี้พอใจกับการได้อยู่กับสิ่งที่ดีต่อชีวิตก็เพียงพอแล้ว เข้าห้างสรรพสินค้ามักจะเกิดความอยากได้เข้าเกาะกุมหัวใจ หลงซื้อทั้งๆที่สิ่งที่ซื้อมานั้นก็มีอยู่แล้ว แต่เวลาที่เข้าถ้ำกลับคิดจะสละทิ้งสิ่งที่มีอยู่ ยิ่งมีน้อยยิ่งดี ได้มีชีวิตอยู่อย่างเรียบง่ายกลมกลืนไปกับธรรมชาติกลับรู้สึกดีต่อชีวิต
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
20/12/61