พระอุโบสถที่สร้างจากไม้สัก แห่งวัดอ่าวน้อย จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ โดดเด่นเป็นสง่า ภูมิทัศน์โดยรอบแวดล้อมไปด้วยทะเล มีเพียงด้านข้างที่เป็นภูเขาซึ่งเป็นแหล่งทรัพยากรที่มีราคานั่นคือรังนกนางแอ่น วัดอ่าวน้อยหรือเขาถ้ำวิปัสสนาแห่งนี้เป็นวัดที่อยู่ใกล้ภูเขาและชายทะเล เป็นอารามที่มีนักท่องเที่ยวเดินทางมาชมพระอุโบสถและภาพแกะสลักที่แกะจากไม้อันสวยงามและยังแทรกตัวอยู่ใต้เชิงเขาที่มีฝูงนกนางแอ่นมาทำรังจำนวนมาก
วันนั้นบ่ายแล้ว แต่ทว่าลมทะเลยังพัดกระหน่ำมาจากแทบทุกทิศทาง ที่บริเวณอ่าวด้านหน้าวัดมีเรือของชาวประมงจอดเรียงรายหลบคลื่นลมแรง มีเรือบางลำจอดสงบนิ่งบนชายฝั่ง ชาวประมงกำลังทำการซ่อมแซมเรือเพื่อจะทำให้เกิดความสมบูรณ์ จึงแวะเข้าไปทักทายตามประสาคนอยากรู้
“ทำไมเรือจึงจอดเต็มอ่าว ทำไมเรือจึงไม่ออกหาปลา” ที่เอ่ยถามไปอย่างนั้นเพราะสงสัยจริงๆ
ลุงชาวประมงคนนั้นหันมายิ้มเห็นฝันขาว ตัดกับผิวคล้ำแดดของชาวประมง ก่อนจะอธิบายว่า “หน้ามรสุมครับหลวงพ่อ คลื่นลมแรงเป็นอันตราย ไม่ปลอดภัย จึงมีเรือจอดเต็มอ่าวอย่างที่เห็นนี่แหละครับ ตอนนี้จึงถือโอกาสซ่อมแซมเรือและอุปกรณ์หาปลาให้พร้อม เมื่อคลื่นลมสงบหมดหน้ามรสุม เรือก็พร้อมที่จะออกทำมาหากินอีกครั้งครับ ทำแค่พออยู่พอกินเท่านั้นครับ ไม่ได้ร่ำรวยอะไร พวกที่ร่ำรวยคือพวกที่ได้สัมปทานรังนกนางแอ่นบนภูเขาโน่นครับ” พูดจบก็หันไปทำงานซ่อมแซมเรือต่อไป
“เรือลำนี้ใช้งานมานานหรือยังลุง” หลวงพ่อขี้สงสัยยังคงถามต่อ
ลุงชาวประมงยังไม่หยุดมือในการทำงาน “นานมากแล้วครับ ตั้งแต่สมัยที่ผมยังเป็นเด็กอยู่เลย เป็นสมบัติของพ่อที่ส่งต่อมาอีกที แต่ยังอยู่ในสภาพดีนะครับ ผมทำการซ่อมทุกปี เรือลำนี้ต้องเรียกว่าคุณปู่แล้วครับ เรือนะหากดูแลรักษาให้ดีก็ไม่มีปัญหา ที่มีปัญหาคือพวกที่ใช้แต่เรือแต่ไม่ค่อยดูแลเรือ”
ยังมีเรืออีกหลายลำที่ถูกนำขึ้นมาไว้บนชายฝั่ง เพื่อรอการซ่อมแซม บางลำเก่ามากแล้ว แต่บางลำสภาพยังใหม่อยู่เลย
“เรือก็เหมือนคนนะครับหลวงพ่อ หากไม่ดูแลก็เสื่อมสภาพเร็ว คนก็เหมือนกันหากไม่ดูแลสุขภาพทำงานหนักเกินไปก็แก่ง่าย ตายเร็วครับ เรือนี้เป็นสมบัติของพ่อที่ตกทอดมายังผมคือลูก หากดูแลรักษาซ่อมแซมให้ดีก็จะตกทอดไปยังลูกหลานต่อไปครับ”
ลุงชาวประมงคนนั้นก็เสนอปรัชญาชีวิตที่น่าสนใจขึ้นมา เป็นปรัชญาที่เกิดจากการลงมือปฏิบัติ เขาอยู่กับทะเลมาตั้งแต่เด็กและยังคงจะประกอบอาชีพออกเรือหาปลาต่อไปอีกนาน ดังนั้นการซ่อมแซมเครื่องมือทำมาหากินจึงมีความสำคัญในการที่จะส่งต่ออาชีพไปยังลูกหลาน มีผลทำให้ตระกูลนั้นสืบต่อไปอีกหลายชั่วอายุคน
ในพระพุทธศาสนามีคำสอนเรื่องการที่ตระกูลใดตระกูลหนึ่ง จะตั้งอยู่ไม่นานด้วยเหตุสี่ประการ ดังที่แสดงไว้ในอภิญญาวรรค อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต (21/258/283) ความว่า “ดูกรภิกษุทั้งหลาย ตระกูลใดตระกูลหนึ่งถึงความเป็นใหญ่ในโภคทรัพย์แล้ว ย่อมไม่ตั้งอยู่ได้นานเพราะสถานสี่ประการคือ (1) ไม่แสวงหาพัสดุที่หายแล้ว (2)ไม่ซ่อมแซมพัสดุที่คร่ำคร่า (3) ไม่รู้จักประมาณในการบริโภค (4) ตั้งสตรีหรือบุรุษทุศีลให้เป็นพ่อบ้านแม่เรือน
ส่วนตระกูลที่ตั้งอยู่ได้นานก็มีนัยตรงกันข้าม ดังที่แสดงไว้ต่อไปว่า “ดูกรภิกษุทั้งหลาย ตระกูลใดตระกูลหนึ่งถึงความเป็นใหญ่ในโภคทรัพย์แล้ว ย่อมตั้งอยู่ได้นานเพราะสถานสี่คือ (1) แสวงหาพัสดุที่หายแล้ว (2) ซ่อมแซมพัสดุที่คร่ำคร่า (3) รู้จักประมาณในการบริโภค (4) ตั้งสตรีหรือบุรุษผู้มีศีลให้เป็นพ่อบ้านแม่เรือน”
หากของหายไม่ตามหา ของเก่าคร่ำคร่าไม่ซ่อมแซม บริโภคเกินประมาณ ตั้งคนไร้คุณธรรมเป็นผู้นำ ไม่นานก็ตระกูลนั้นก็ต้องเสื่อมสิ้นไป แต่หากของหายตามหา ของเก่าคร่ำคร่าซ่อมแซม บริโภคใช้สอยพอประมาณ ตั้งคนมีคุณธรรมเป็นผู้นำ ตระกูลหรือแม้แต่ชาติบ้านเมืองก็เจริญก้าวหน้า
ที่อ่าวน้อยแห่งนั้นยังมีเรือที่กำลังผุพังอีกหลายที่ถูกทอดทิ้งอยู่บนชายฝั่ง ยังมีเรืออีกหลายลำจอดลอยลำอยู่ที่อ่าว ยังมีเรืออีกหลายลำที่เจ้าของกำลังซ่อมแซมดูแลรักษา พระอุโบสถที่สร้างจากไม้สักทั้งหลังโดดเด่นเป็นสง่าต้อนรับนักท่องเที่ยวที่ปรารถนาจะมาชมความงามของวัดแห่งนี้ แม้จะยังสร้างไม่เสร็จสมบูรณ์แต่ก็เริ่มจะมีบางส่วนผุกร่อนเพราะแรงลมไปบ้าง
“พระอุโบสถไม้สักหลังนั้น ส่วนหนึ่งก็มาจากชาวประมงทั้งหลายนี่แหละครับ รวมทั้งรายได้จากรังนกนางแอ่นที่ได้มาจากถ้ำในภูเขา พวกผมก็ภาคภูมิใจในสิ่งที่ได้ร่วมกันสร้าง แม้ว่าอาชีพของพวกผมจะเป็นชาวประมงที่จะต้องอาศัยชีวิตของสัตว์น้ำทั้งหลายเพื่อให้ชีวิตคงอยู่ แต่นั่นเป็นอาชีพครับ อยู่ใกล้ทะเลหากไม่ประกอบอาชีพชาวประมงก็ไม่รู้จะทำอาชีพอะไร พ่อแม่ปู่ย่าตายายดำเนินชีวิตมาแบบนี้ก็ต้องสืบทอดกันต่อไป” ลุงชาวประมงคนนั้นยกมือประนมไปที่พระอุโบสถ เหมือนกับรำพึงกับตัวเอง
เสียงคลื่นทะเลถาโถมเข้าสู่ฝั่ง เรือก็โคลงตัวไปตามกระแสคลื่น เรือยังคงลอยอยู่เหนือน้ำ เหมือนดั่งพระอุโบสถที่ยังคงทนสู้กับแรงลมที่โหมกระหน่ำมาเป็นระยะๆ ชีวิตและอาชีพบางครั้งก็ต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อม เกิดอยู่ใกล้ทะเลไม่ประกอบอาชีพชาวประมงก็ไม่รู้จะทำอาชีพอะไรเหมือนกัน วันนั้นไม่มีคำตอบ แต่จดจำรอยยิ้มของลุงชาวเลคนนั้นได้ดี เขาพยายามซ่อมเรือที่ชำรุดและยังหวังว่าเรือลำนั้นจะเป็นสมบัติส่งทอดไปยังลูกหลาน ตระกูลชาวประมงนี้คงจะคงอยู่ต่อไปอีกนาน เพราะมีผู้นำครอบที่มีน้ำใจมีการเสียสละทรัพย์ที่หามาได้จากน้ำพักน้ำแรงร่วมสมทบทุนในการก่อสร้างพระอุโบสถไม้สักแห่งวัดอ่าวน้อยให้โดดเด่นงดงามใกล้ชายทะเล
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
21/11/57