ช่วงนี้แทบทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทยอากาศร้อนมากไปไหนมาไหนลำบาก แม้จะอยู่ในห้องพักก็ยังร้อน พอเดินออกไปด้านนอกกลางเปลวแดดที่กำลังแผดร้อนเหมือนกำลังจะถูกเปลวเพลิงจากแสงแดดแผดเผา ให้มอดมลายไปในแสงแดดกล้า ในขณะเดียวกันที่ภูเก็ตได้ข่าวว่ามีอาการแผ่นดินไหวหลายแห่งและนัยว่าได้รับการประกาศให้เป็นเขตพื้นที่ที่จะต้องเฝ้าระวัง ชายทะเลก็ต้องเงียบเหงาไปด้วย ในขณะที่ภาคเหนือและอีสานมีข่าวพายุฤดูร้อนมากับฝนที่เริ่มจะมาเยือนแล้ว บ้านเรือนหลายหลังถูกพายุฤดูร้อนที่มาก่อนฝนพัดพาพังทลายไปหลายแห่ง แม้พื้นที่บางแห่งจะร้อนมากแต่ก็มีฝนตกในที่บางแห่ง
ธรรมชาติมีกฎของธรรมชาติ แม้ว่ามนุษย์อยากจะให้ธรรมชาติเป็นไปตามอย่างที่เราอยากให้เป็นแต่ก็ทำไม่ได้ ไม่อยากให้เกิดแผ่นดิน ไม่อยากให้ร้อน ไม่อยากให้หนาว อยากให้ฝนตก อยากให้อากาศเย็นสบาย แม้จะทำได้บางส่วนเช่นมีแอร์คอนดิชั่นเพื่อแก้ความร้อน มีเครื่องทำความร้อนเมื่อประสบกับอากาศเย็น แต่ก็พอบรรเทาได้เพียงเวลาไม่นาน สภาพความจริงของธรรมชาติย่อมเป็นไปตามกฎเกณฑ์
ครั้งหนึ่งเมืองราชคฤห์หลังจากเดินขึ้นภูเขาคิชฌกูฏสถานที่ที่พระพุทธเจ้าเคยอยู่จำพรรษา ใกล้กันนั้นมีถ้าสุกรขาตา พระสารีบุตรได้ฟังพระธรรมเทศนาที่พระพุทธองค์ทรงแสดงแก่ทีฆนขะ พระสารีบุตรบรรลุอรหันต์ในบริเวณแห่งนี้ สองข้างทางเต็มไปด้วยเหล่าขอทานนั่งเรียงเป็นแถวยาวเหยียด วันนั้นอากาศกำลังจะเริ่มร้อน เดินขึ้นเดินลงเขาเหงื่อโทรมกาย แต่บรรดายาจกทั้งหลายกลับนั่งห่มผ้า
ที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ หลังจากที่นั่งสวดมนต์เจริญภาวนา และระลึกถึงพระคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ได้ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์แก่พระอรหันต์สาวก เป็นการประกาศหลักการวิธีการอุดมการณ์ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา และวัดเวฬุวันเป็นวัดแห่งแรกในพระพุทธศาสนาที่ปัจจุบันได้รับการอนุรักษ์ไว้ในฐานะศาสนสถานที่สำคัญของพระพุทธศาสนา ชาวพุทธแทบทุกคนหากมีโอกาสเดินทางไปยังเมืองราชคฤห์ก็จะต้องเข้าไปสักการะสถานที่สำคัญแห่งนี้
ภายในวัดเวฬุวันมีกำแพงล้อมไว้จึงไม่ค่อยมีเหล่าบรรดายาจก วณิพกให้เห็นมากนัก มีชายชราท่านหนึ่งแต่งตัวเหมือนนักบวชประเภทหนึ่งหรือเป็นเพียงชายชราธรรมดาก็สุดจะคาดเดาบางครั้งก็นั่งนิ่งๆ บางครั้งก็เดินไปหานักท่องเที่ยวเพื่อขอรับบริจาค ผู้เขียนถ่ายภาพไว้ตามความต้องการแล้วและผู้คนก็เริ่มเหลือน้อย เพราะต่างก็กำลังจะเดินทางกลับ จึงเข้าไปหานักบวชท่านนั้น เบื้องต้นตั้งใจบริจาคทานด้วยการให้เงินรูปี จากนั้นจึงขอถ่ายภาพซึ่งนักบวชท่านนั้นก็ให้ความร่วมมือด้วยรอยยิ้ม จึงได้ถ่ายภาพคู่มาหลายภาพโดยใช้ขาตั้งกล้องและใช้รีโมทคอนโทรล มือกดรีโมทไปปากก็ชวนสนทนาไปด้วย ทั้งๆที่พูดกันคนละภาษาแต่ก็คุยกันรู้เรื่อง ชายชราคนนั้นบอกว่าผมก็เป็นนักบวชประเภทหนึ่งเหมือนท่านนี่แหละ เพียงแต่ใช้เครื่องแต่งกายต่างกันเท่านั้น ภาพที่ได้มาแม้จะไม่ค่อยถูกใจนักแต่ก็ยังดีกว่าไม่มีภาพเป็นที่ระลึกเลย
หันไปเห็นหญิงชราคนหนึ่งกำลังถือไม้กวาดทำความสะอาดอาณาบริเวณวัด เธอเป็นผู้ดูแลและรักษาสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของพระพุทธศาสนาจึงยกกล้องขึ้นถ่ายภาพและเดินเข้าไปหา ตอนนั้นบริจาคให้เธอโดยที่เธอไม่ได้ขอ แต่ให้เพราะคิดว่าอย่างน้อยเธอก็เป็นผู้ดูแลสถานที่แห่งนี้ หันไปอีกด้านหนึ่งใต้ต้นไม้ริมกำแพงมีทั้งเด็กแม่คนแก่ เด็กๆนั่งเล่นหยอกล้อกัน ส่วนคนแก่คงเป็นแม่นอนหลับอย่างสบายอารมณ์ การใช้ชีวิตของคนที่นี่ช่างเรียบง่ายดีแท้
ในช่วงที่เดินกลับกำลังจะออกจากวัดมียาจก วณิพกอีกหลายคนเดินตามจึงพยายามให้บริจาคเท่าที่สามารถจะทำได้ ตอนนั้นไม่ได้นับจำนวนเพราะเงินรูปีใหม่ๆใบละสิบรูปีที่พึ่งแลกมานั้นตั้งใจว่าจะให้บริจาคแก่ยาจก วณิพกเท่าที่สามารถจะทำได้ ที่ให้เพราะอยากจะให้ในฐานะผู้มาเยือนสถานที่สำคัญของพระพุทธศาสนา มีโอกาสให้บริจาคก็ควรจะรีบให้ หากปล่อยไว้นานจิตแห่งความตระหนี่จะเข้ายึดครองพื้นที่แห่งจิตแทน หากให้ทานช้าไป จิตแห่งความตระหนี่จะเข้าครอบงำ
ชายชราร่างพิการใส่แว่นตามองมาเหมือนกำลังร้องขอ แต่พอวางเงินรูปีให้ แกก็ยกมือไหว้ และจากนั้นก็มีเหล่าบรรดานักขอทั้งหลายทุกเพศทุกวัยกรูกันเข้ามารุมล้อมทุกทิศทาง ขณะนั้นรถติดเครื่องจอดรออยู่แล้ว ครั้นจะให้ทุกคนก็คงไม่ได้ ครั้นจะไม่ให้ก็สงสาร ความสงสารบางครั้งอาจจะนำมาซึ่งความเดือดร้อนได้ คิดถึงพระดำรัสที่พระพุทธเจ้าแสดงไว้ในอวุฏฐิสูตร ขุททกนิกาย (25/253/258) แสดงเปรียบเทียบบุคคลไว้เหมือนฝนสามประเภทดังข้อความว่า “ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลสามจำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลกคือ บุคคลผู้เสมอด้วยฝนไม่ตก ผู้ดุจฝนตกในที่บางส่วน ผู้ดุจฝนตกในที่ทั่วไป
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเสมอด้วยฝนไม่ตกเป็นอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ ไม่ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอนที่พัก เครื่องประทีป แก่สมณะพราหมณ์ คนกำพร้า คนเดินทาง วนิพกและยาจกทุกหมู่เหล่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้เสมอด้วยฝนไม่ตกเป็นอย่างนี้แล
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ดุจฝนตกในที่บางส่วนเป็นอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ที่นอน ที่พัก เครื่องประทีปแก่สมณะพราหมณ์ คนกำพร้า คนเดินทาง วนิพกและยาจกบางพวก ไม่ให้แก่บางพวก ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ดุจฝนตกในที่บางส่วนเป็นอย่างนี้แล
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ดุจฝนตกในที่ทั่วไปเป็นอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ ย่อมให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ที่นอน ที่พัก เครื่องประทีปแก่สมณะพราหมณ์ คนกำพร้า คนเดินทางวณิพก และยาจกทั้งปวง ดูกรภิกษุทั้งหลายบุคคลดุจฝนตกในที่ทั่วไปเป็นอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลสามจำพวกนี้แล มีปรากฏอยู่ในโลก
พระผู้มีพระภาคได้ตรัสเนื้อความนี้แล้ว ในพระสูตรนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสคาถาประพันธ์ว่า “บุคคลได้พบสมณะ พราหมณ์ คนกำพร้า คนเดินทางวนิพกแล้ว ย่อมไม่แบ่งข้าว น้ำ และเครื่องบริโภคให้บัณฑิตทั้งหลาย กล่าวบุคคลผู้เป็นบุรุษต่ำช้านั้นแลว่า เป็นผู้เสมอด้วยฝนไม่ตก บุคคลใดย่อมไม่ให้ไทยธรรมแก่บุคคลบางพวก ย่อมให้แก่บุคคลบางพวก ชนผู้มีปัญญาทั้งหลายกล่าวบุคคลนั้นว่า ดุจฝนตกในที่บางส่วน บุรุษผู้มีวาจาว่าภิกษาดี ผู้อนุเคราะห์สัตว์ทั่วหน้า มีใจยินดีประดุจเรี่ยรายไทยธรรมกล่าวอยู่ว่า จงให้ๆดังนี้ บุคคลบางคนในโลกนี้เป็นผู้เช่นนั้น รวบรวมทรัพย์ที่ตนได้แล้วด้วยความหมั่นโดยชอบธรรม ยังวนิพกทั้งหลายผู้มาถึงแล้วให้อิ่มหนำด้วยข้าวและน้ำโดยชอบ เปรียบเหมือนเมฆบันลือกระหึ่มแล้ว ย่อมยังฝนให้ตก ยังน้ำให้ไหลนองเต็มที่ดอนและที่ลุ่มฉะนั้น”
วันนั้นที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ อินเดียจึงให้บริจาคทานแก่ยาจก วณิพกที่รุมล้อมเข้ามาได้แต่ไม่ได้ให้ทุกคน เพราะแม้จะให้อย่างไรก็ไม่มีทางให้หมด พวกเขารุมล้อมและบีบอัดเข้ามาเรื่อยๆจนแทบจะจนมุม หากไม่มีรถจอดรออยู่ก่อนแล้ว คงยากจะเอาตัวรอดได้ วันนั้นจึงเป็นเหมือนบุคคลประเภทให้แก่คนบางคนเหมือนฝนที่ตกในที่บางแห่ง
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
19/0455