ปลายฤดูฝนเริ่มจะเข้าสู่หน้าหนาว ที่คนทั้งหลายมักเรียกกันว่า “ปลายฝนต้นหนาว” ฝนที่กำลังจะสั่งฟ้า และความหนาวที่กำลังจะมาเยือน เมื่อฝนและลมหนาวมาประสบพบกัน คนที่สุขภาพไม่แข็งแรงอาจจะล้มป่วยได้ง่าย หลายวันมาแล้วฝนยังคงโปรยปรอยมาตลอดระยะ บางวันตกทั้งคืน จะเดินทางไปไหนมาไหนจะต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ หากประมาทพลาดพลั้งขึ้นมาชีวิตที่สั้นอยู่แล้ว ยิ่งจะหดสั้นเข้าเร็วยิ่งขึ้น หากฟ้ายังมีฝน คนยังมีหวัง ส่วนใครจะหวังอะไรนั้นทางใครทางมัน ตราบใดที่ยังมีความหวังชีวิตก็ยังมีค่าเวลาก็ยังมีคุณ
วันก่อนเดินเล่นแถวๆศาลายา นครปฐม บริเวณภายในมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยแห่งใหม่ที่กำลังก่อสร้าง บริเวณภายในมหาวิทยาลัยมีหมู่แมกไม้กำลังเจริญงอกงาม มีอาคารที่สร้างเสร็จแล้วหลายหลัง ปัจจุบันใช้เป้นอาคารที่ทำงาน ห้องเรียน ห้องประชุม เป็นต้น แต่บริเวณรอบๆมหาวิทยาลัยยังอุดมไปด้วยป่า มีน้ำ หนอง คลอง บึงอีกมาก กำลังเดินเล่นเพลินๆก็บังเอิญมีงูเลื้อยผ่านหน้า ทำให้ต้องหยุดชงัก ดูไม่ออกว่าเป็นงูอะไร มีพิษหรือไม่ ไม่อาจทราบได้ แต่งูบางชนิดเป็นสัตว์มีพิษ ต้องระมัดระวัง แม้ว่าจะมองเห็นว่าเป็นเพียงตัวเล็กๆก็ไม่อาจจะดูหมิ่นได้ หากประมาทพลาดพลั้งงูตัวเล็กๆกลายเป็นงูพิษขึ้นมา ใครถูกงูกัดอาจจะตายได้ทุกเวลา
สิ่งที่แม้บางครั้งจะมองว่าเล็กน้อยแต่ไม่ควรดูหมิ่นนั้น พระพุทธเจ้าเคยแสดงแก่พระเจ้าปเสนทิโกศล ในทหรสูตร สังยุตตนิกายโกสลสังยุตต์(15/325-326/97-99) ว่า “ดูกรมหาบพิตรของสี่อย่างเหล่านี้ ไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่าเล็กน้อยคือ
1. กษัตริย์ไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่ายังทรงพระเยาว์
2. งู ไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่าตัวเล็ก
3. ไฟ ไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่าเล็กน้อย
4. ภิกษุ ไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่ายังหนุ่ม
จากนั้นเป็นคำอธิบายความว่า “นรชนไม่พึงดูถูกดูหมิ่น กษัตริย์ผู้ถึงพร้อมด้วยพระชาติ มีพระชาติสูงผู้ทรงพระยศว่ายังทรงพระเยาว์ เพราะเหตุว่าพระองค์เป็นมนุษย์ชั้นสูงได้เสวยราชสมบัติแล้ว ทรงพระพิโรธขึ้นย่อมทรงลงพระราชอาชญาอย่างหนักแก่เขาได้ฉะนั้น ผู้รักษาชีวิตของตน พึงงดเว้นการสบประมาทกษัตริย์นั้นเสีย
นรชนเห็นงูที่บ้านหรือที่ป่าก็ตาม ไม่พึงดูถูกดูหมิ่นว่าตัวเล็กเพราะเหตุว่า งูเป็นสัตว์มีพิษ ย่อมเที่ยวไปด้วยรูปร่างต่างๆ งูนั้นพึงมากัด ชายหญิงผู้พลั้งเผลอในบางคราวฉะนั้น ผู้รักษาชีวิตของตน พึงงดเว้นการสบประมาทงูนั้นเสีย
นรชนไม่พึงดูถูกดูหมิ่นไฟที่กินเชื้อมากลุกเป็นเปลว มีทางดำ(ที่ๆ ไฟไหม้ไปดำ)ว่าเล็กน้อย เพราะว่าไฟนั้นได้เชื้อแล้วก็เป็นกองไฟใหญ่ พึงลามไหม้ชายหญิงผู้พลั้งเผลอในบางคราว ฉะนั้น ผู้รักษาชีวิตของตนพึงงดเว้นการสบประมาทไฟนั้นเสีย
ป่าใดที่ถูกไฟไหม้จนดำไปแล้วเมื่อวันคืนล่วงไปๆ พรรณหญ้าหรือต้นไม้ยังงอกขึ้นที่ป่านั้นได้ ส่วนผู้ใดถูกภิกษุผู้มีศีลแผดเผาด้วยเดช บุตรธิดาและปศุสัตว์ของผู้นั้นย่อมพินาศ ทายาทของเขาก็ย่อมไม่ได้รับทรัพย์มรดก เขาเป็นผู้ไม่มีเผ่าพันธุ์ ย่อมเป็นเหมือนตาลยอดด้วน
ฉะนั้นแลบุคคลผู้เป็นบัณฑิต พิจารณาเห็นงู ไฟ กษัตริย์ผู้ทรงยศ และภิกษุผู้มีศีล ว่าเป็นภัยแก่ตน พึงประพฤติต่อโดยชอบทีเดียว
งูตัวที่พบเห็นในวันนั้นจะมีพิษหรือไม่ไม่อาจทราบได้ แต่เพื่อความปลอดภัยต้องระวังไว้ก่อน ปล่อยให้เขาเลื้อยผ่านไปตามทางของเขา ชีวิตใครชีวิตมันทางใครทางมัน งูตัวนั้นเลื้อยหายไปในพงหญ้า ผู้เขียนก็เดินต่อไปตามเส้นทางของตนเอง แต่ทว่าตอนนี้ชีวิตเริ่มเข้าสู่ช่วงปลายของการเดินทางแล้ว ไม่ใช่ภิกษุหนุ่มอีกต่อไป ยังคงพยายามเดินตามเส้นทางเพื่อไปสู่จุดหมายทั้งๆที่ไม่รู้ว่าอีกนานเท่าใดจึงจะถึงปลายทางแห่งการก้าวเดินได้ ตราบใดที่ยังมีลมหายใจ ความหวังก็ยังคงมีอยู่
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
13/09/54