เทศกาลตรุษจีนและวาเลนไทน์ผ่านไปสามวันแล้ว แต่แผ่นดินไหวที่เฮติผ่านพ้นไปหนึ่งเดือนกับอีกสี่วัน ภาพแผ่นดินทรุดลงอาคารบ้านเรือนค่อยๆถล่มลงในที่สุดก็ราบเป็นหน้ากลองยังคงอยู่ในความทรงจำของผู้คนจากทั่วโลก ความช่วยเหลือจากนานาประเทศมีไปไม่ขาดสาย แสดงว่าชาวโลกมิได้แล้งน้ำใจพร้อมจะให้การช่วยเหลือผู้ตกทุกข์ได้ยาก ถึงกระนั้นก็ยังมีภาพแห่งความอดอยากของชาวเฮติให้เห็นตามข่าวอยู่ทุกวัน
ในปัจจุบันเรามักจะได้เห็นภัยธรรมชาติเกิดขึ้นบ่อยๆ บางประเทศน้ำท่วม บางประเทศหิมะตกหนักและอีกหลายอย่่างที่ไม่คิดว่าจะได้เห็น พวกเราต้องคอยหวาดผวาว่าเหตุการณ์ทางธรรมชาติอาจเกิดได้ทุกขณะ แม้แต่ในประเทศไทยก็ไม่แน่ว่าเมื่อใดน้ำทะเลจะท่วมกรุงเทพ ฯ หรือแผ่นดินจะทรุดจมหายไป ไม่อยากจะคิดไปไกลเกินนี้ แต่นี้คือสิ่งที่อาจเกิดขึ้นได้ เราต้องเตรียมกายเตรียมใจหากมีภัยจะได้ไหวตัวทัน
ในพระพุทธศาสนาได้แสดงเหตุแห่งแผ่นดินไหวไว้ถึงแปดประการ ดังที่ปรากฎในมหาปรินิพพานสูตร ทีฆนิกาย มหาวรรค (๑๐/๙๘/๙๐) ครั้งนั้นเมื่อพระพุทธเจ้าได้ปลงอายุสังขาร ณ ปาวาลเจดีย์ เมืองกุสินารา ได้เกิดแผ่นดินไหว พระอานนท์จึงได้ทูลถาม พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสตอบคำถามว่า อานนท์แผ่นดินไหวเกิดขึ้นได้ด้วยสาเหตุ ๘ ประการคือ
(๑) มหาปฐพีนี้ตั้งอยู่บนน้ำ น้ำตั้งอยู่บนลม ลมตั้งอยู่บนอากาศ สมัยที่ลมใหญ่พัด เมื่อลมใหญ่พัดอยู่ย่อมยังน้ำให้ไหว น้ำไหวแล้ว ย่อมยัง แผ่นดินให้ไหว
(๒) สมณะหรือพราหมณ์ผู้มีฤทธิ์ ถึงความเป็นผู้ชำนาญในทางจิต หรือว่าเทวดาผู้มีฤทธิ์มาก มีอานุภาพมาก เขาเจริญปฐวีสัญญาเพียงเล็กน้อย เจริญอาโปสัญญาอย่างแรงกล้า เขาย่อมยังแผ่นดินนี้ให้สะเทือนสะท้านหวั่นไหวได้
(๓) พระโพธิสัตว์จุติจากชั้นดุสิต มีสติสัมปชัญญะลงสู่พระครรภ์พระมารดา เมื่อนั้นแผ่นดินนี้ย่อมสะเทือนสะท้านหวั่นไหว
(๔) พระโพธิสัตว์มีสติสัมปชัญญะ ประสูติจากพระครรภ์พระมารดา เมื่อนั้นแผ่นดินนี้ย่อมสะเทือนสะท้านหวั่นไหว
(๕) พระตถาคตตรัสรู้พระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ เมื่อนั้นแผ่นดินนี้ย่อมสะเทือนสะท้านหวั่นไหว
(๖) พระตถาคตให้อนุตรธรรมจักรเป็นไป เมื่อนั้นแผ่นดินนี้ย่อมสะเทือนสะท้านหวั่นไหว
(๗) พระตถาคตมีพระสติสัมปชัญญะ ทรงปลงอายุสังขาร เมื่อนั้นแผ่นดินนี้ย่อมสะเทือนสะท้านหวั่นไหว
(๘) พระตถาคตปรินิพพานด้วยอนุปาทิเสสนิพพานธาตุ เมื่อนั้นแผ่นดินนี้ย่อมสะเทือนสะท้านหวั่นไหว
เมื่อฟ้าสะท้านแผ่นดินสะเทือนจนเกิดแผ่นดินไหวที่เฮติ น่าจะมาจากสาเหตุแรกน้ำและดินเกิดความแปรปรวน ทำให้แผ่นดินสูญเสียการทรงตัว จึงได้เกิดแผ่นดินไหวใหญ่ขึ้น ในยุคสมัยที่เรายังมีชีวิตอยู่คงได้เห็นเหตุการณ์ทางธรรมชาติอีกหลายอย่างอันจะก่อให้เกิดความเสียหายแก่โลก ส่วนอีกเจ็ดประการเราคงไม่ได้เห็นในยุคนี้ เพราะพระพุทธเจ้าบอกว่าพระพุทธศาสนาจะอยู่ได้ห้าพันปี จึงจะมีพระพุทธเจ้าองค์ใหม่มาตรัสรู้อีกครั้งพวกเราคงเกิดๆตายๆอีกหลายชาติ คำทำนายว่าจะถึงวันสิ้นโลกในอีกสองปีข้างหน้าเรายังคงมีเวลาได้เห็นถ้าเป็นจริง
แผ่นดินไหวภายนอกทำคนผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมาก ในร่างกายมนุษย์ซึ่งประกอบด้วยธาตุทั้งสี่คือธาตุดิน น้ำ ลม ไฟ ถ้าธาตุอย่างใดอย่างหนึ่งผิดปกติก็จะทำให้เกิดการเจ็บป่วย ต้องซ่อมแซมเยียวยารักษา เพื่อให้ธาตุทั้งสี่มีความเป็นปกติ ชาวโลกให้การช่วยเหลือได้เพียงด้านกายภาพทำให้เขามีชีวิตอยู่สู้ต่อไป ส่วนจิตใจคงบอบซ้ำต้องอาศัยการรักษาอีกนาน ภาพการสูญเสียคงติดตาตรึงใจคอยหลอกหลอนไปอีกนาน แผ่นดินไหวภายนอกเราไม่อาจรู้ได้ล่วงหน้า แต่ถ้าเกิดธาตุวิปริตจนจิตแปรปรวน ก็อาจจะเป้็นภัยร้ายแรงต่อมนุษย์และธรรมชาติได้ พวกเราก็คงได้แต่ "เพียรรักษากายไม่ให้วิปริต รักษาจิตไม่ให้หวั่นไหว พร้อมจะสู้ต่อไปเมื่อภัยมา" เรียกว่าเตรียมความพร้อมทุกเวลาอย่าประมาท
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
เรียบเรียง
๑๗/๐๒/๕๓