หลังจากอ่าน “รุไบยาต” จบไปอีกหนึ่งรอบแล้วเมื่อวันก่อน ทำให้คิดถึง “ปรัชญาชีวิต” ซึ่งศาสตราจารย์ ดร.ระวี ภาวิไลแปลมาจาก "The Prophet" ของคาลิล ยิบราน กวีชาวเลบานอนขึ้นมา จึงต้องลงมือค้นหาจากกองหนังสืออีกครั้ง แต่กลับพบแต่ฉบับภาษาอังกฤษซึ่งอ่านยากมาก เมื่อค้นจากอินเทอร์เน็ตจึงได้สำนวนแปลของศาสตราจารย์ ดร.ระวี ภาวิไลมาอ่าน อินเทอร์เน็ตดีอย่างนี้เองมีของฟรีให้ดาวโหลดได้โดยไม่ต้องเสียเงินซื้อหนังสือซึ่งขณะนี้ในห้องเริ่มจะไม่มีที่เก็บแล้ว
คาลิล ยิบราน (Kahlil Gibran)เป็นกวีชาวเลบานอน งานชิ้นที่มีชื่อเสียงที่สุดของเขาคือ "THE PROPHET" ซึ่งกล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ด้วยกัน งานชิ้นนี้ได้ถูกแปลถ่ายทอดเป็นภาษาต่างๆ ไม่น้อยกว่าสิบสามภาษา อ่านกันแพร่หลายอย่างยิ่งทั่วโลก ยิบรานได้บรรจุหลักสัจธรรมไว้ด้วยสำนวนกวีอ่านง่ายแต่ไพเราะ เข้าถึงชนทุกชั้น นับเป็นทั้งบทกวี ปรัชญาและธรรมะ พร้อมกันไปในตัว บุคคลในหลายเชื้อชาติและต่างลัทธิศาสนาจำนวนมากได้ยึดถือเอาคำสอนในงานชิ้นนี้เป็นเสมือนประทีป นำแนวทางแห่งการดำรงชีวิต ทั้งนี้เพราะสัจธรรมนั้นเป็นของกลาง แม้ว่าจะกล่าวออกมาในเปลือกหุ้มใดๆ ก็มีธรรมชาติอันแท้เป็นสมบัติของมนุษย์ทั่วไปไม่ว่าชาติ ภาษา หรือลัทธิใด ศาสนาใด
ปรัชญาชีวิตได้กล่าวถึงอัลมุสตาฟาเป็นผู้ตอบตอบปัญหาในเรื่องต่างๆที่แฝงด้วยหลักธรรมถึง 26 หัวข้อ เรื่องหนึ่งที่น่าสนใจคือเรื่อง “ความรัก” เมื่อมีหญิงสาวคนหนึ่งถาม อัลมุสตาฟาได้ตอบคำถามอย่างน่าสนใจว่า “เมื่อความรักร้องเรียกเธอจงตามมันไป แม้ว่าทางของมันนั้นจะขรุขระและชันเพียงไร และเมื่อปีกของมันโอบรอบกายเธอ จงยอมทน แม้ว่าหนามแหลมอันซ่อนอยู่ในปีกนั้นจะเสียดแทงเธอ และเมื่อมันพูดกับเธอ จงเชื่อตาม แม้ว่าเสียงของมันจะทำลายความฝันของเธอ ดังลมเหนือพัดกระหน่ำสวนดอกไม้ให้แหลกราญไปฉะนั้น เพราะแม้ขณะที่ความรักสวมมงกุฎให้เธอ มันก็จะตรึงกางเขนเธอ และขณะที่มันให้ความเติบโตแก่เธอนั้น มันก็จะตัดรอนเธอด้วย แม้ขณะเมื่อมันไต่ขึ้นไปสู่ยอดสูง และลูบไล้กิ่งก้านอันแกว่งไกวในแสงอรุณ แต่มันก็จะหยั่งลงสู่รากลึก และเขย่าถอนตรงที่ยึดมั่นอยู่กับดินด้วย
ความรักจะรวบรวมเธอเข้าดังฝักข้าวโพด มันจะแกะเธอออกจนเปลือยเปล่า แล้วมันจะร่อนเพื่อให้เธอหลุดจากเปลือก มันจะบดเธอจนเป็นผงขาวแล้วก็จะขยำจนเธออ่อนเปียก แล้วมันก็จะนำเธอเข้าสู่ไฟอันศักดิ์สิทธิ์ของมัน เพื่อว่าเธอจะได้กลายเป็นอาหารทิพย์ของพระเป็นเจ้า ความรักจะกระทำสิ่งทั้งหมดนี้แก่เธอ เพื่อว่าเธอจะได้หยั่งรู้ความลับของดวงใจเธอเอง และด้วยความรู้นั้นเธอก็จะได้เป็นส่วนหนึ่งของดวงใจแห่งชีวิตอมตะ
แต่ถ้าหากด้วยความกลัว เธอมุ่งแต่แสวงหาความสงบสุขและความสำราญจากความรัก ก็จะเป็นการดีกว่าที่เธอควรจะปกคลุมความเปลือยเปล่าของตน และหลีกหนีออกไปเสียจากลานบด ไปสู่โลกอันไร้ฤดูกาล ที่ซึ่งเธอจะหัวเราะก็ไม่เต็มที่และจะร้องไห้ก็ไม่เต็มที่ ความรักไม่ให้สิ่งอื่นใดนอกจากตนเอง และก็ไม่รับเอาสิ่งใดนอกจากตนเอง ความรักไม่ครอบครอง และก็ไม่ยอมให้ถูกครอบครอง เพราะความรักนั้นเพียงพอแล้วสำหรับตอบความรัก เมื่อเธอรัก อย่าได้พูดว่าพระผู้เป็นเจ้าอยู่ในดวงใจเรา แต่ควรพูดว่าเราอยู่ในดวงใจพระผู้เป็นเจ้า และอย่าได้คิดว่าเธอสามารถนำแนวทางของความรักได้ เพราะถ้าความรักพบว่าเธอมีคุณค่าพอแล้วก็จะเป็นผู้นำแนวทางของเธอเอง
ความรักไม่มีปรารถนาสิ่งอื่นใด นอกจากที่จะทำตนเองให้สมบูรณ์ แต่ถ้าหากเธอรัก และจำต้องมีความปรารถนา ก็ขอให้ความปรารถนาของเธอจงเป็นดังนี้
เพื่อจะละลายและไหลดังธารน้ำซึ่งส่งเสียงเพลงกล่อมราตรี เพื่อจะเรียนรู้ความปวดร้าว อันเกิดแต่ความอ่อนโยนละมุนละไมเกินไป เพื่อจะต้องบาดเจ็บด้วยความเข้าใจในความรักของตนเอง และเพื่อจะยอมให้เลือดหลั่งไหล ด้วยความเต็มใจและปราโมทย์ เพื่อจะตื่นขึ้น ณ รุ่งอรุณด้วยดวงใจอันปิติ และขอบคุณความรักอีกวันหนึ่ง เพื่อจะหยุดพัก ณ ยามเที่ยง และเพ่งพินิจความสุขซาบซึ้งของความรัก เพื่อจะกลับบ้าน ณ ยามพลบค่ำด้วยความรู้สึกสำนึกคุณ และเพื่อจะหลับไปพร้อมกับคำสวดมนต์ภาวนา สำหรับคนรักในดวงใจ และเพลงสรรเสริญบนริมฝีปากของเธอ”
ยกมาทั้งหมดตามสำนวนแปลของศาสตราจารย์ ดร.ระวี ภาวิไล เพราะไม่อยากตัดตอนให้ขาดความ แม้จะค่อนข้างยาว แต่ค่อยๆอ่านค่อยๆพิจารณาอาจจะพบมุมมองใหม่ในเรื่องของความรักก็ได้ อ่านแล้วเข้าใจอย่างไรโปรดตรองดูเอาเองเถิด ความรักเป็นสิ่งสากลแม้ในเรื่องนี้จะกล่าวถึงพระเจ้าแต่ก็ในฐานะเป็นความจริงอันสูงสุด(Ultimate Reality) ความรักนั้นบางครั้งก็ไม่เลือกชนชั้น ไม่เลือกศาสนา แต่เมื่อความรักเกิดขึ้นแล้วก็ยากจะทนต่ออำนาจของมันได้ คาลิล ยิบราน แสดงทัศนะเรื่องความรักไว้อย่างน่าทึ่ง ใครที่อ่านภาษาอังกฤษเข้าใจก็ลองหามาอ่านดู
หนังสือเล่มนี้ยอดเยี่ยมทั้งจากต้นฉบับภาษาอังกฤษและเยี่ยมยอดทั้งคนแปลภาษาไทย ซึ่งเข้าใจสรรหาภาษา หาถ้อยคำมาบรรยายได้อย่างไพเราะเพราะพริ้ง ภาษามีเสน่ห์ตรงความสละสลวยงดงามบรรยาให้เห็นภาพพจน์ได้ วันนี้จะค่อยๆอ่านปรัชญาชีวิตให้จบค่อยพบกันวันใหม่
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
30/04/53