อัปปิยสูตร: ผู้ที่ไม่เป็นที่รักที่ชอบใจของใครๆ

          มนุษย์ทุกคนคงปรารถนาให้เป็นที่รักเคารพ เป็นที่ชอบใจและเป็นที่สรรเสริญของคนอื่นด้วยกันทั้งนั้น แต่ทำไมในโลกนี้จึงยังมีคนที่คนอื่นเกลียดชัง ไม่เป็นที่รักของคนอื่นเลย บางคนมีคนรักทั้งโลก แต่บางคนมีคนเกลียดแทบทั้งโลก สุภาษิตไทยคำหนึ่งว่า “คนรักเท่าผืนหนัง คนชังเท่าผืนเสื่อ” แสดงให้เห็นว่าในโลกแห่งความเป็นจริงเราไม่อาจจะทำให้ถูกใจของคนทุกคนได้ แต่จะทำอย่างไรให้มีคนรักมากกว่าคนเกลียด  วันนี้วันธรรมสวนะ ขึ้น 8 ค่ำ เดือน 6 เชิญอ่านและฟังพระธรรมเทศนาบรรยายพระสูตร อัปปิยสูตร: ว่าด้วยสาเหตุที่คนไม่เป็นที่รักที่ชอบใจของคนอื่น   
        คำตอบในเรื่องนี้มีปรากฎในอัปปิยสูตร อังคุตตรนิกาย สัตตกนิบาต (23/1/1) ความว่า สมัยหนึ่งพระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวันอารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ใกล้พระนครสาวัตถี  พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายแล้วแสดงธรรมสรุปใจความได้ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรมเจ็ดประการ ย่อมไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ชอบใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่สรรเสริญของเพื่อนพรหมจรรย์ทั้งหลาย คือภิกษุในธรรมวินัยนี้(1)เป็นผู้มุ่งลาภ (2) เป็นผู้มุ่งสักการะ (3) เป็นผู้มุ่งความมีชื่อเสียง (4) เป็นผู้ไม่มีหิริ (5) เป็นผู้ไม่มีโอตตัปปะ (6) มีความปรารถนาลามก (7) มีความเห็นผิด   

         ส่วนภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรมเจ็ดประการ ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่ชอบใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่สรรเสริญของเพื่อนพรหมจรรย์ทั้งหลายคือภิกษุในธรรมวินัยนี้(1) ไม่เป็นผู้มุ่งลาภ (2) ไม่เป็นผู้มุ่งสักการะ (3) ไม่เป็นผู้มุ่งความมีชื่อเสียง (4) มีหิริ (5) มีโอตตัปปะ (6) มีความปรารถนาน้อย (7) มีความเห็นชอบ
        อัปปิยสูตรทรงแสดงไว้ถึงสี่ครั้งทั้งในสัตตกนิบาตและในอัฏฐกนิบาต ในอัปปิยสูตรที่สองมีเนื้อหาที่แตกต่างจากสูตรที่หนึ่งสองประการคือข้อหกและข้อเจ็ดคือ (6) มีความริษยา (7) มีความตระหนี่ 
        ส่วนส่วนในอัปปิยสูตรแรกที่แสดงในอังคุตรนิกาย อัฏฐกนิบาต (23/93/121) มีแสดงไว้แตกต่างกัน ความว่า   ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรมแปดประการ ย่อมไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่สรรเสริญของเพื่อนพรหมจรรย์คือภิกษุในธรรมวินัยนี้(1) เป็นผู้สรรเสริญผู้ไม่เป็นที่รัก (2) ติเตียนผู้เป็นที่รัก  (3) มุ่งลาภ  (4) มุ่งสักการะ  (5)ไม่มีความละอาย  (6) ไม่มีความเกรงกลัว  (7) มีความปรารถนาลามก  (8) มีความเห็นผิด 
 

        ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรมแปดประการ ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพและเป็นที่สรรเสริญของเพื่อนพรหมจรรย์คือภิกษุในธรรมวินัยนี้  (1)เป็นผู้ไม่สรรเสริญผู้ที่ไม่เป็นที่รัก  (2) ไม่ติเตียนผู้ไม่เป็นที่รัก  (3) ไม่มุ่งลาภ  (4) ไม่มุ่งสักการะ  (5) มีความละอาย  (6) มีความเกรงกลัว  (7) มักน้อย  (8) มีความเห็นชอบ
        ในอัปปิยสูตรที่สอง(23/93/122) แสดงไว้ต่างกันออกไปอีกความว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรมแปดประการ ย่อมไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่สรรเสริญของเพื่อนพรหมจรรย์ คือภิกษุในธรรมวินัยนี้ (1) เป็นผู้มุ่งลาภ (2)  มุ่งสักการะ (3) มุ่งความมีชื่อเสียง (4) ไม่รู้จักกาล (5) ไม่รู้จักประมาณ (6) ไม่สะอาด (7) ชอบพูดมาก (8)  มักด่าบริภาษเพื่อนพรหมจรรย์  ส่วนภิกษุที่ตรงกันข้าม ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่สรรเสริญของเพื่อนพรหมจรรย์
        ในอัปปิยสูตรทั้งสี่สูตรนี้ เป็นพระสูตรที่พระพุทธเจ้าแสดงเองโดยไม่ต้องมีใครถาม คือทรงเรียกภิกษุมาแล้วแสดงธรรมให้ฟังเลย ไม่ปารภเหตุ ไม่ปรารภที่มา แม้จะทรงแสดงแก่ภิกษุ แต่ก็สามารถใช้ได้กับคนทั่วไป เพราะธรรมในพระสูตรนี้เป็นหลักสากล เพียงเปลี่ยนจากการสอนภิกษุเป็นคนทั่วไปก็มีผลเหมือนกัน โปรดใช้วิจารณญาณพิจารณาดูเอาเองเถิด

        ส่วนผู้ที่ไม่ชอบอ่านแต่ชอบฟัง ก็สามารถเปิดฟังเสียงการบรรยายพระสูตรนี้โดยละเอียดได้ แสดงโดยพระเทพดิลก วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร

อัปปิยสูตร: โดยพระเทพดิลก
{mp3}appiyasutra{/mp3}
 

พระมหาบุญไทย  ปุญญมโน
21/04/53